جستجوی پیشرفته
بازدید
73851
آخرین بروزرسانی: 1400/02/07
خلاصه پرسش
از نظر دین اسلام، دریافت تسهیلات از بانک‌ها یا مؤسسات قرض الحسنه چه حکمی دارد؟
پرسش
وام و تسهیلاتی که از طریق بانک‌ها در اختیار مردم قرار می‌گیرد، آیا از نظر شرع مقدس گرفتن تسهیلات مشروع است یا خیر؟
پاسخ اجمالی

دریافت تسهیلات از بانک‌ها و یا صندوق‌های قرض الحسنه، اگر موجب ربا نشود و به شروط مندرجه‌ی در تسهیلات عمل گردد، اشکالی ندارد.

در ذیل به نقل مواردی که لازم است رعایت گردد، به صورت خلاصه اشاره می‌شود:

  1. دریافت وام مشروط به سپرده‌گذاری قبلی در آن بانک یا صندوق نباشد.

آیت الله العظمی خامنه‌ای در این باره فرمود:

اگر دادن پول به صندوق به این عنوان باشد که آن پول براى مدّتى نزد صندوق به صورت قرض بماند، به این شرط که صندوق هم بعد از آن مدّت، وامى در اختیار او قرار دهد و یا وام دادن صندوق مشروط به این شرط باشد که او قبلًا مبلغى را در صندوق گذاشته باشد، این شرط در حکم ربا بوده و شرعاً حرام و باطل است، ولى اصل قرض نسبت به هر دو طرف صحیح است.[1]

البته شرط در عضویت و یا سکونت در آن محله و یا شرط‌هایی که باعث محدودیت پرداخت وام به اشخاص می‌گردد اشکالی ندارد و شرط باز کردن حساب پس انداز در صندوق هم اگر به این امر برگردد که اعطاى وام اختصاص به آن اشخاص پیدا کند، بدون اشکال است، ولى اگر به این برگردد که وام گرفتن از صندوق در آینده مشروط است به این‌که متقاضى وام قبلًا مبلغى پول در بانک گذاشته باشد، این شرط منفعت حکمى در قرض است که باطل می‌باشد.[2]

  1. در قرض دادن یا گرفتن از بانک‌ها یا مؤسسات قرض الحسنه نباید سود شرط گردد.

حکم قرض دادن به بانک مانند حکم قرض گرفتن از بانک است، چنانچه در قرارداد وام، شرط فائده و سود شده باشد ربا و حرام است و فرق نمی‌‏کند پولى که به بانک داده می‌شود به نحو سپرده ثابت باشد، یعنى صاحب پول بر حسب قرارداد تا مدت معینى نمی‌تواند از پول خود استفاده کند، یا به نحو حساب در گردش که هر موقع بخواهد می‌تواند از پول خود استفاده کند، ولى چنانچه شرط سود نشده باشد و صاحب پول به این قصد پول خود را به بانک نمی‌دهد که فایده‌‏اى از آن عاید او گردد و اگر سودى هم به او ندهند خود را طلب‌کار نمی‌داند و مطالبه نخواهد کرد، در این صورت گذاشتن پول نزد آن بانک جایز است و اشکال ندارد.[3]

  1. گرفتن وام از بانک به عنوان شرکت یا یکى از معاملات شرعی صحیح است و اشکالی ندارد.

آیت الله العظمی خامنه‌ای در این باره می‌گوید:

گرفتن وام از بانک به عنوان شرکت یا یکى از معاملات شرعىِ صحیح، قرض دادن یا قرض گرفتن نیست و سودهایى که از طریق این قبیل معاملات شرعى نصیب بانک می‌‏شود ربا محسوب نمی‌‏شود. در نتیجه گرفتن پول از بانک تحت یکى از عناوین براى خرید یا ساخت خانه و همچنین تصرف در آن اشکال ندارد و بر فرض که به عنوان قرض و با شرط گرفتن مبلغى اضافى باشد، هر چند قرض ربوى از نظر تکلیفى حرام است، ولى اصل قرض از نظر حکم وضعى براى وام گیرنده صحیح است و تصرف او در آن اشکال ندارد.[4]

آنچه اشخاص از بانک‌ها به عنوان قرض الحسنه یا غیر آن می‌‏گیرند و اضافه‌‏اى می‌‏پردازند، در صورتى حلال است که معامله به صورت شرعى انجام گیرد و جنبه‌ی ربا نداشته باشد.[5]

لازم ا ست در پایان به این نکته اشاره گردد که اگر شخص در این‌گونه موارد به گونه‌ای مضطر باشد که ارتکاب حرام را مجاز کند، حرمت ربا گرفتن برداشته می‌شود.

آیت الله العظمی خامنه‌ای در این مورد می‌گوید:

ربا دادن حرام است؛ یعنی گرفتن پول از بانک به عنوان قرض مشروط بر این‌که مبلغ زیادی بپردازد حرام است. مگر این‌که به حدی مضطر باشد که ارتکاب حرام را مجاز کند. ولی شخص می‌تواند برای این‌که مرتکب حرام نشود، پرداخت مبلغ اضافی را قصد نکند، هر چند بداند که آن‌را از او خواهند گرفت.[6]


[1]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 405. س 1786

[2]. أجوبة الاستفتاءات (بالفارسیة)، ص 423، س 1787.

[3]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 906، ملحقات رساله آیت اللَّه (بهجت).

[4]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، احکام بانکها، ص 935. مقام معظم رهبری.

[5]. توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 915. ملحقات رساله آیت اللَّه (مکارم) شیرازى.‏

[6]. توضیح المسائل مراجع، ج 2، ص 935، ص 1911. اقتباس از سؤال 608.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها