Imam Ridha (a. s) ya ce, a cikin hadisin silsilatul zahab: ”LA’ILAHA ILLAL LAHU, ganuwata ce, wanda ya shiga ganuwata ya tsira daga azabata, ya ce “da dabbar da yake kanta ta wuce sai ya kwala mana kira, ya ce: “sai mun hada Kalmar la’ilaha illallah da sharudanta, kuma ni ina daga cikin sharudanta[1].

Ma’anar wanan ruwayar ita ce, cewa isa ga mukamin tauhidi wanda ya ambace shi da (Kalmar la’ilaha illal lahu) yana kai mutum ga kariya da masuniyya, kuma isa ga wannan mukamin baya yiwuwa sai ta hanyar wilayah, wacce take ita madubi ne na Allah, domin a iya fahimtar wannan darasi mai tsaurin gaske ya wajaba a duba wasu darussa masu zuwa a cikin tsanaki da nutsuwa da lura.

1. Wilayah da kuma kasancewar Allah waliyi, yana daga cikin siffofi da sunayen da suka lazimci zatin Allah, tana cika ne ta yin tarbiyyar halitta, da jagorancinta a cikin inuwar wanan sunan da wannan siffar.
2. Duk da ma’anonin da aka ambata na ma’anar wilayah, to amma yin nitso da bincike a cikin wadan nan ma’anonin, zai isar damu zuwa ga natijar dake nuna cewa dukkan ma’anoni suna komawa ne ga ma’ana guda daya, ma’anar ita ce akwai abubuwa guda biyu ko fiye, wadanda suka zamo a cikin wani yanayin da babu wani rabewa ko shamaki a tsakaninsu, a wata fassarar kuma mukami ne na kadaitaka a tsakanin bawa da ubangijinsa, tsakanin masoyi da masoyinsa, tsakanin mai bege da abin begensa, ta yanda babu wani rabewa ko shamaki, wannan ita ce ma’anar wilayah, idan akace wilayah ta Allah ce abin da ake nufi shi ne ma’iyyar Allah ga dukkan halitta, idan akace mutum ya isa ga mukamin wilayah, to ma’anar hakan ita ce mutun ta hanyar tafiyarsa ta ruhi, da dabi’unsa, da shuhudinsa, ya kai matsayin da, babu wani hijabi daga cikin hijabai na rai a tsakaninsa da Allah (mai girma), da cewa ya kai ga matarbar tsantsar bauta ga Allah madaukakin sarki.

Haka nan kuma ana fadar kalmar waliyyi ga kusanci, da kadaitaka, tsakanin mai mulki da wanda ake mulkarsa, da mutum biyu da suke cikin alkawari, da mai so da wanda ake son, da makwabci da …….. dss a dalilin wanan karin bayanin za a ga cewar, sarauta da mallaka, suna daga cikin abin da dole ne suna karkashin wilayah, haka nan ma sarrafawa, da riko, da shugabantar al’umma da shiga tsakani a wajen samun kwararowar ni’imomi. [2]

1. Samuwar wilayah, dole ne ga samuwar duk wani samamme, domin samammu hade-hade ne kawai, idan an danganta su da zatin Allah mai tsarki, to ita wilayah tana nan a cikin dukkan samuwa, sai dai ya dangata ne akan kunci da yalwar su samammu din. A saboda haka ne, su tasirorin wilayar suna da bambanci da sabani a tsakanin samammu. Don su samammu wadanda suke da yalwar samuwa masu girma, suna amfana daga wilayah fiye da sauran, don shi samamme yana zamowa mudubin nuna wilayah ne a bisa gwargwadon yalwa da rashin yalwar hakikar samuwarsa, a saboda haka ne farkon abin da Allah ya halitta shi ne hijabin da yafi kusanci, mafi kusancin samamme, idan aka danganta da fagen zatin tsarki. Shi ne yake da sakakkiyar wilayah, sha kundum na Allah, kuma dukkan halittu gaba daya, rayuwarsu, da mutuwarsu, da……duka ta kwararowarsa ce.

Ana fasssara (farkon abin da Allah ya halitta) da hakikar mahammadiya, wanna hakikar ita ce hakikar manzon Allah (Sallal lahu alaihi wa alihi) da Ahlul Bayti, (Alaihimus salam) [3]

A saboda haka ne, Ali (Alaihis salam) yake cewa: ” (Mu halittun Allah ne, mutune kuma halittun mu ne. ) [4] Ashe ke nan ba abu ne mai nisa ba, idan akace: ( su bayin Allah ne, mutune kuma bayinsu ne) [5]Adalilin haka ne Imaman nan biyu, As Sadik da Al Bakir, (Alaihimas salam) suka ce: ” (wilayar mu wilayar Allah ce, babu wani Annabi da aka tayar sai tare da ita) [6] hakika mukamin wilayah na ma’asumai, (Alaihimus salam) ga zatin Allah mai tsarki yana da kadaita da huwa huwiyya. [7]

1. Abu ne a fili cewa ita wilayah kuliyyah ga Allah, zati ne gareshi, amma ga wadansu bijirowace.
2. Kamar yanda muka yi bayani a farko ne cewa shi mutum zai iya gusar da abubuwa masu yawa, masu hanawa, ta hanyar tafiyarsa ta ruhi, a cikin hanyar kamala, da bakar culluwa, zai iya tsamar da kansa daga dukkan anayat, da ta’ayyunat, da rataye rataye, na kayayyaki masu jiki, harma da na ma’ana, [8] kuma zai iya narkewa a cikin hallarar kadaitaka, har ya isa mukamin fana’i, to, a cikin irin wanan yanayin ne, yakan manta da kansa kuma ana shafe shi a cikin kyawun abun bege, har ya ganshi a cikin dukkan abin da yake gani, kuma ba zai ga waninsa ba, to a cikin wanan yanayin zai fita daga biyuntaka, don ya isa ga martabar huwa huwiyya, har zuwa mudubi mai nuna Allah da cikakkiyar ma’ana. [9]

As sayyid haidar Al’amuliy, ya yi ishara da cewa, isa ga mukamin fana’i, abu ne mai yiwuwa, kuma misalin hakan ne a cikin maganar Amirul Mu’uminin (Alaihis salam) da ya ce: “Nine fuskar Allah, nine janbullahi, nine hannun Allah, nine ayar Allah, nine farko, nine karshe, nine zahiri, nine badini. ) [10] Hakika wannan maganar duba ce zuwa ga wanan mukamin, kuma wanan yana nufin Tajalli alkamil na Allah, a cikin muhallin bayyana, kuma wanan yana nuna isar Ahlul Baiti (Alaihimus salam) ga gamammiyar wilayah ta Allah.

1. Hakika wannan matsayi na huwa huwiyyah shi ne ainihin tauhidi da wilayyah, a wata fassarar ma tauhidi shi ne dai wannan ma’anar da ake gani ta wannan madubin, kuma hijabi mafi kusanci, kuma shiga cikin wanan fagen, an sa masa sharadin tsllakowa ta hanyar wilayah, wato mutum bazai yiwu ya isa ga ma’arifah ba da kusanci da zatin Allah mai tsarki ta hanyar culluwa, har sai an biyo ta wannan madubin da wannan babbar ayar, Don wanan hasken, da ‘ya’yan haske na wanan ranar, suna makantar da idon duk wani mai gani, kuma ba zai yiwu a ganshi ba, sai ta hanyar madubi da hijabi. [11]ashe ke nan, shi tauhidi shi ne ainihin wilayyah, ita kuma wilayyah ita ce ainihin tauhidi, bazai yiwu a rarrabe tsakanin wadan nan sunayen guda biyu ba. [12]

Imamul khumaini yana fada, game da sirrin da ke cikin rubutun (LA’ILAHA ILLALLAHU MUHAMMADUR RASULUL LAHI ALIYYUN AMIRUL MU’MININA ) a jikin dukkan halittu, tun daga al’arshi mafi daukaka, har zuwa ga mafi kasan kasa, ya nakalto daga sheikh al-arif shah abadiy (dama dhilluhu): ”hakika shaidawan nan guda biyu suna kunshe a cikin shaidawa da uluhiyyah gaba daya, hakan kuma al’amarin yake, shaidawan nan guda biyu na karshe suna kunshe a cikin shaidawa da manzanci. hakan nan kuma shaidawa da uluhiyyah da manzanci suna kunshe a cikin shaidawa da wilyyah. [13]

Haka ma yake fada a wani wuri yake cewa: ”hakika halitta suna komawa ne ga Allah ta hanyar mutum, kai, hakika makomarta da ma’ad dinta, yana ga mutun ne……kuma wannan shi ne abin da Allah madaukakin sarki ya fada a cikin aya mai daraja da fadarsa: (hakika dawowarsu a gare mu ne. kuma hakika hisabin su yana kanmu ne. ) [14] a cikin wannan akwai sirri daga sirrorin tauhidi, da nuni da cewar komawa ga kamilin mutum, komawa ne ga Allah, domin kamilin mutum gaba dayansa, a narke yake kuma a dawwame yake da dawwamar Allah, amma shi bai da ta’ayyun da inniyyah da ananiyyah ga zatinsa, sai dai shi yana daga cikin asma’ul husna kuma ismul a’azam. [15]

Ba abu ne da zai buya ba ga masu bin diddigi, cewa wannan maganar tamu ba wai musanta cewa Ahlul baiti su ba mutane ba ne, kuma ba kokari ne na mu yi zance akan batacciyar akidar cewa Allah yana sauka a cikinsu ba, [16] sai dai duk da cewa muna furuci kuma muna tabbatar da cewa su mutane ne. sai dai mun yi imanin cewa ananiyyah, da zatiyyah, sun koru ga barin fagensu da zatinsu, kuma sun kai mafi daukakar fana’i, da mafi kololuwar mukamomin wilayyah. [17]

Kuma abu ne a fili cewa gwargwadon yanda ananiyyah, da zatiyyah suke bacewa kuma suke narkewa, samuwar hallarar Allah take kasancewa, kuma abisa wanan gwargwadon ne mutum yakan zamo madubi mai nuna Allah madaukakin sarki.

A bisa wadanan bayanan da muka gabatar yana bayyana cewa shi tauhidi da wilayyah suna hade ne.

Kuma ta hanyar begen wilayah ne, yin wusuli ga tauhidi yake yiwuwa. A saboda haka mun yin imanin cewa samun ilimi da fahimtar ko wace siffa daga cikin siffofin Allah, babu hanya gare ta har sai ta dangantaka da haduwa da ma’asumai, (Alaihimus salam)

misalin hakan shi ne, idan muna son mu san cewa, shin Allah ya yarda da aikin mu da mu keyi, ko a’a, to, babu hanyar sanin hakan, sai dai mu nemi sanin, shin Ahlul Baiti, (Alaihimus salam) sun yarda da wanan aikin ko a’a ?.