خداوند برای سعادت و خوشبختی انسان قوانین و دستوراتی قرار داده است. اگر کسی به این دستورات عمل کند به سعادت دنیا و آخرت می رسد و در صورت مخالفت، خود را از سعادت واقعی محروم می کند.

گناه و معصیت به معنای نافرمانی و خروج از طاعت و انجام ندادن امر و فرمان است.[1] گناهان از نظر آثار دنیوی و اخروی و از نظر کیفر و عقوبت با هم تفاوت هایی دارند.

تقسیم بندی گناهان در قرآن

قرآن کریم شرک را بزرگترین گناه معرفی می کند: «إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیم.» « شرک ظلم بزرگى است.»[2] و در آیه ی دیگری خداوند گناهان را به شرک و کمتر از شرک تقسیم کرده است «خداوند کسی را که به او شرک بورزد نمی آمرزد ولی گناهان کمتر از آن را برای هر که بخواهد می آمرزد».[3]. در جای دیگر می فرماید : « کسانی که از گناهان بزرگ و اعمال زشت دورى مى‏کنند، جز گناهان صغیره (که گاه آلوده آن مى‏شوند)، آمرزش پروردگار تو گسترده است‏».[4] به عبارت دیگر؛ خداوند می فرماید اگر گناهان بزرگ را ترک کنید خداوند"لمم" (گناهان صغیره ای که گاه مرتکب مى‏شوید) را از شما می آمرزد. البته این در صورتی است که بر ارتکاب گناه صغیره اصرار نداشته باشند و آنرا تکرار نکنند.[5]

تقسیم بندی گناهان در روایات:

در روایات اهل بیت(ع) گناهان، به کبیره (بزرگ) و صغیره تقسیم شده است. امام صادق (ع) با استفاده از آیات قرآن، گناهان زیر را از گناهان کبیره دانسته است[6]: ناامیدی از رحمت خداوند (یوسف، 78). ایمنی از مکر خداوند (اعراف، 99)، عقوق والدین (مریم، 32، کشتن انسان مؤمن (نساء، 93)، نسبت ناروا به زن پاکدامن (نور، 23)، خوردن مال یتیم (نساء، 10)، فرار از جهاد (انفال، 16)، رباخواری (بقره، 277)، زنا (فرقان، 69-68)، خیانت (آل عمران، 161)، نپرداختن زکات واجب (توبه، 35)، سحر (بقره، 102)، سوگند دروغ برای گناه (آل عمران، 77)، پیمان شکنی (بقره، 27).[7]

از نظر عقوبت در دنیا نیز گناهان دارای مراتب مختلف می باشند. عقوبت بعضی مانند قتل عمد، زناء محصنه و... اعدام است و عقوبت بعضی دیگر مانند زنای غیر محصنه، شرب خمر و... تازیانه است و....[8] . برای برخی از گناهان مانند روزه خواری و شکستن عهد و قسم و... جریمه هایی مانند روزه و یا اطعام به فقرا مقرر شده است.[9]

اما در خصوص مقایسه ی رتبه ی زنا با موسیقی باید متذکر شویم هرچند رتبه ی زنا به مراتب بالاتر از گوش دادن به موسیقی حرام است؛ چون از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است که فرمود: غناء (موسیقی) نردبان زنا است. و امام صادق (ع) می فرماید: «خانه ای که در آن غنا باشد از فساد و فحشا مصون نخواهد بود».[10] در این دو روایت نورانی، وارد شدن در غناء و موسیقی مقدمه ی گناه زنا دانسته شده است . ولی دلیلی بر این مطلب نیافتیم که عقوبت زنا سی و چهار برابر عقوبت گوش دادن به موسیقی (غنای حرام ) باشد.

نکته ی پایانی این که، هر چند در فرهنگ اسلام گناهان دارای مراتب هستند ولی باید توجه داشت که گناه هر چند کوچک باشد نسبت به مقام پروردگار متعال، بزرگ است. امام باقر (ع) می فرماید: «به کوچکی گناه نگاه نکنید، به این بنگرید که در مقابل چه کسی جرأت گناه پیدا کرده اید».[11]