اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
3117 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
1175 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2716 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1607 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
2022 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
14714 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
3066 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2627 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1644 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1829 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1506 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
رسالت و هدف اهلبیت چیست؟
24908 شیعه و قرآن 1386/02/12فضیلت اهلبیت پیامبر گرامی(ص) - که همان پنج نفر از آل عبا؛ یعنی حضرت محمد(ص)، علی، فاطمه، حسن و حسین (ع) هستند - در روایات فراوانی از ناحیهی شیعه و اهلسنت نقل شده است. علت تأکید پیامبر(ص) بر مقام و موقعیت این افراد وابستگیهای نسبی و ارتباطات فامیلی ...
-
با توجه به اینکه در منطق، قیاس معتبر و تمثیل و استقراء اعتبار لازم را ندارند؛ چرا امامان(ع) از تمثیل و استقراء استفاده میکردند؟
9062 قیاس اقترانی و استثنائی 1393/01/25استفاده از تمثیل برای پذیرش آسانتر مطلب و به اصطلاح برای تقریب به ذهن اشکال ندارد. چنانکه استقراء نیز اگر تام باشد دارای اعتبار لازم است و میتواند به عنوان دلیل مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین استفاده ائمه(ع) از تمثیل و استقراء یا برای تقریب به ذهن مخاطب ...
-
آیا در تاریخ آمده است که حضرت ابراهیم(ع) و همسرش ساره با هم برادر و خواهر بودند؟!
52971 درایه الحدیث 1394/03/28در منابع اصلی و معتبر شیعی به برادر و خواهر بودن حضرت ابراهیم(ع) و ساره اشارهای نشده است، تنها در برخی از منابع اهل سنت و پیرو آن در برخی کتابهای شیعی آمده است: وقتی نمرود حضرت ابراهیم را به جهت شکستن بتها و توهین به خدایان آنها ...
-
چرا خداوند در آیهٔ «ما یکون من نجوى ثلاثة إلا هو رابعهم» عدد چهار را ذکر کرد؟
14588 تفسیر 1391/05/28در اینکه چرا خداوند در آیهٔ -أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلاَّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ إِلاَّ هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا أَدْنى مِنْ ذلِكَ وَ لا أَكْثَرَ إِلاَّ هُوَ مَعَهُم...-،
-
مگر در روز قیامت، انسان نباید با استفاده از عقل خود پاسخگو باشد؟ پس چرا اعضا و جوارح انسان بدون آنکه در اختیار عقل او باشند، در مقام سخنگفتن برمیآیند؟!
2377 معاد شناسی 1401/09/21انسانی که در قیامت باید پاسخگوی اعمال و افکار خود باشد، مجموعهای از عقل، قلب، اعضا و جوارح است؛ و همهی اینها – اگرچه در دنیا کاملا زیر نظر عقل بودند – اما در قیامت به صورت جداگانه مورد بازخواست قرار میگیرند: «گوش و
-
غیرت چیست؟ آیا می توان از آموزه های دینی غیرت را به دست آورد؟
75074 فضایل اخلاقی 1391/02/07علمای اخلاق در تعریف غیرت چنین آورده اند: غیرت و حمیّت، یعنی تلاش در نگهداری آنچه حفظش ضروری است. این صفت در قالب مطلوبش، از شجاعت، بزرگ منشی و قوت نفس انسان سرچشمه میگیرد. غیرت را می توان در دو قسم بررسی کرد:
-
دو عبارت قرآنی «لا یَقْدِرُونَ عَلی شَیْءٍ مِمّا کَسَبُوا» و «لا یَقْدِرُونَ مِمّا کَسَبُوا عَلی شَیْءٍ» چه تفاوت معنایی با هم دارند؟
9398 تفسیر 1393/10/04در همه کتابها که حاوی کلمات و جملات بیشماری هستند، جملات تکراری زیادی به چشم میخورد. قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان نیز از این قاعده مستثنا نبوده و در آن جملات تکراری متعددی به چشم میخورد، بویژه جملات کوتاهی مثل «الحمد لله».[1] گاهی جملات تکراری ...
-
عطیة بن اسود حنفی که بود و آیا ارتباطی با اهلبیت(ع) داشت؟
6126 تاریخ 1397/02/15«عطیه بن اسود حنفى» پیشوای فرقهای از خوارج با نام «عطویه» بود.[1] در برخی از کتابهای تاریخی، نام او را «عطیة بن اسود یشکرى» ثبت کردهاند.[2] «ابوفدیک» و «عطیة بن الاسود حنفی» دو تن از سران گروه منتسب به «نافع ...
-
آیا مداومت بر ذکر لا اله الا الله موجب فقر می شود؟
149395 شبهه شناسی 1390/11/20از دیدگاه شریعت و روایات معصومین همه اذکار الهی مستحب بوده و اثرات مطلوب بسیاری بر آنها مترتب است با این حال دعوی بی معرفت و بدون عمل و در تضاد با خواستۀ قلبی در تمامی اعمال شرعی - اعم از ایمان، صلاة و قرائت قرآن همچنین اوراد و اذکار ...
-
در روایتی آمده است که بعد از شهادت امام حسین(ع)، به غیر از سه نفر، بقیه مردم مرتد شدند! آیا مختار و توابین نیز از جمله مرتدان بودند؟
12122 حدیث 1400/12/02بعد از شهادت امام حسین(ع) و آغاز امامت امام سجاد(ع)، جو خفقان شدیدی حکمفرما شد، به گونهای که بعد از کشتهشدن و اسارت بخشی از اهلبیت رسول خدا(ص)، امام چهارم(ع) مورد تهدید عبیدالله بن زیاد قرار گرفت.[1]با توجه ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
893337 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
800745 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
766129 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
687497 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
662151 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650455 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
604790 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
581411 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580895 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565960 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی