«ابلیس» از ریشه «بلس» و برگرفته از كلمه‌ی «ابلاس»، به معنای غم و اندوهی است كه از شدت یأس و ناامیدی باشد. و آیه «وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُون‏» ناظر به همین معناست. یعنی و رو

«اخدود» به معناى گودال بزرگ يا «خندق» است. در قرآن کریم به «اصحاب اخدود» اشاره شده که مفسران در ارتباط با آن معتقدند که کافران شکنجه‌گر، خندق‌هاى بزرگی مملو از آتش ایجاد می‌کردند تا مؤمنان را در آن

«اصحاب شمال» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته می‌شود که کردارشان زشت بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست چپشان داده می‌شود.«

در قرآن کریم و دیگر منابع اسلامی، ویژگی‌ها و مجازات‌

«اصحاب يمين» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته می‌شود که کردارشان نیک بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست راستشان داده می‌شود.

از این افراد با عنوان «أصحاب المیمنة» نیز یاد شده و

«انفاق» از «نَفَق» (بر وزن فَرَس) و «نفاق» (بفتح- ن) به معناى خروج يا تمام شدن است. «انفق ماله» در لغت به معنای آن است که فرد، مال خويش را از ملكش خارج كرد و از این رو «انفاق» را از آن جهت انفاق می

رجوع کنید: «أصحاب الأخدود».

در آیه 13 سوره یاسین از گروهی با نام «أصحاب القریة» یاد شده است که بر اساس برخی گزارش‌ها، مردم منطقه‌ای بودند که به دنبال مخالفت با فرستادگان

رجوع کنید: «اصحاب یمین».

«ترتیل» از ریشه «رَتَل»، به معنای منظم و استوار كردن آمده‏ است. مراد از «ترتیل قرآن» با توجه به معناى لغوى این كلمه، آن است كه همانگونه که قرآن به تدریج و آرام آرام بر قلب پیامبر(ص) نازل شده، با آر

مراد از «چشم دل»، ادراک شهودی و دریافت با دل و قلب است که در مقابل دیدن با چشم‌های ظاهری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

«حَبْل» در لغت، به معنای ریسمانی طولانی و محکم است که با آن چیزی را می‌بندند. در نگاهی دیگر، «حبل» عبارت است از وسیله‌ای کشیده و طولانی که برای رسیدن به مقصود به آن چنگ می‌اندازند. و این وسیله‌ای ا

از جمله پیامبرانی که نام وی در قرآن کریم آمده، حضرت ادریس(ع) است.نام إدریس نبیّ دو بار در قرآن آمده‏ و با اوصاف صدّیق، نبیّ، صابر و صالح از او تکریم شده است. امام صادق(ع) به نقل از پیامبر اسلام(ص)

حضرت الیاس(ع) از جمله پیامبران الهی است که قرآن در دو مورد از او نام می‌برد؛ در یک مورد او را از صالحان دانسته و در آیه دیگری، نام او را از پیامبران بر می‌شمرد و به صورت مختصر داستان او و دعوت قومش

قرآن کریم صريحاً نامى از حضرت خضر(ع) نبرده است، اما آیه‌ای وجود دارد که به سرگذشت فردی پرداخته و او را تنها به عنوان «بنده‌ای از بندگان خدا» معرفی می‌کند که مورد رحمت الهی قرار گرفته و عالم به اسرا

رجوع کنید: «حزقیل(ع)».

حضرت شعیب(ع) -که نامش ده بار در قرآن کریم ذکر شده است-، یکی از پیامبران الهی بود که بعد از حضرت هود(ع) و حضرت صالح(ع) به دنیا آمد و معاصر با حضرت موسی(ع) بوده و دخترش نیز به همسری موسی(ع) درآمد. او

حضرت صالح(ع) پیامبری است که نام او بارها در قرآن تکرار و به بخشی از داستان او نیز پرداخته شده است؛ از این‌رو تردیدی در وجود چنین پیامبری وجود ندارد. بر اساس برخی گزارش‌‌ها، نام کامل ایشان «صالح بن

حضرت لوط(ع)، یکی از پیامبران بزرگ و معاصر با حضرت ابراهیم(ع) بود. نام این پیامبر 27 بار در قرآن مجید ذکر شده است. وی بر شريعت ابراهيم(ع) بوده، و اولین فردی بود که به آن‌حضرت ایمان آورد. در نسبت حضر

بر اساس برخی گزارش‌های تاریخی، نوح نبی(ع) پسر «لمك»، پسر «متوشلخ(متوشلح)»، و مادرش «قينوش» دختر براكيل بود. گفته شد که حضرتشان 126 سال بعد از وفات و 1056 سال پس از هبوط حضرت آدم(ع) به دنیا آمد. وی

حضرت هود(ع) یكی از پیامبران الهی است که نام و داستانش بارها در قرآن مجید آمده است. هود(ع)، از نسل نوح(ع) بود که قبل از زمان ابراهیم(ع) می‌زیست. گفته می‌شود آن‌حضرت را به این دلیل هود می‌گفتند كه از

حضرت یحیی(ع) یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل بود که قرآن بارها از او نام برده است. وی در کودکی به مقام نبوت رسید و رحمت، محبت و پاکی دل از جانب پروردگار به او بخشیده شد. تولد او در کهن‌سالی پدر و مادرش

«یسع» از معدود پیامبرانی است که نامش در قرآن کریم و در کنار نام پیامبران بزرگی؛ مانند اسماعیل(ع) آمده است: «وَ اذْكُرْ إِسْماعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ ذَا الْكِفْلِ وَ كُلٌّ مِنَ الْأَخْيارِ»؛ و به یاد

رابطه خدن، رابطه‌ دوستانه نامشروع بین زن و مرد است و «أخدان» که در قرآن مورد استفاده قرار گرفته است، جمع «خدن» به معناى رفيق است و بیشتر در مورد افرادی استعمال می‌شود كه تنها از روى شهوت رفيق می‌شو

«زمهرير» از ماده «زمهر» و به معناى شدت سرما است. می‌دانیم همانگونه که گرمای بیش از حد برای انسان‌ها آزاردهنده است، سرمای بیش از اندازه نیز غیر قابل تحمل و در مواردی کشنده خواهد بود. از این رو خداون

«سلسله» که جمع آن «سلاسل» می‌باشد به معنای مطلق زنجير است چه از جنس آهن باشد یا غیر آن. سلسله و زنجیر دامنگیر انسان می‌شود زیرا او را با آن می‌بندند و به هر جا که اراده کنند حرکت می‌دهند و می‌برند.

«شفاعت» در لغت به معنای ضمیمه شدن دو چیز به یکدیگر است و در محاورات عرفی بدین معنا به کار می‌رود که شخصی آبرومند از بزرگی بخواهد که از کیفر جرمی درگذرد، یا بر پاداش خدمت‌گزاری بیفزاید. از نظر فرهنگ

«طاغوت» از مادّه «طغى» و «طغو» به معناى تجاوز و گذر از حد اعتدال و بالا رفتن از اندازه‌ای است که مورد پسند عرف و شرع می‌باشد. راغب اصفهانی، طاغوت را به تجاوز از حدّ در گناه معنا می‌کند. برخی گفته‌ا

«طی الارض» نوعی معجزه و کرامت است که خداوند در اختیار برخی افراد قرار می‌دهد تا با استفاده از آن بتوانند مسیری طولانی را با سرعتی بالاتر از تصور بشر بپیمایند.

«عرش» که جمع آن «عروش» است، در اصل به معنای چیزی است که سقف داشته باشد. برخی از مشتقات ریشه «عرش» که در قرآن کریم وجود دارد نیز در همین معنا مورد استفاده قرار گرفته است(مانند آیه 259 سوره بقره). ن

«غلّ» در لغت به معنای، طوق، بند و زنجیر آهنین است که به گردن و دست محبوسان می‌بندند و جمع آن «أغلال» است. این ریشه در قرآن کریم هم درمورد دنیا و هم در آخرت به کار رفته است. گرچه معنای صریح «غلّ» در

«قريه» در اصل نام براى محلى است كه مردم در آن جمع می‌شوند، و گاهى به خود انسان‌ها که ساکنان آنجا هستند نيز به کنایه، «قريه» گفته می‌شود؛ بنابر اين، قریه مفهوم گسترده‌‌اى دارد كه شامل شهرها و نیز رو

خداوند با تعبیر «کتابٌ مکنون»‌ یکی از ویژگی‌های قرآن کریم را آن می‌داند که پوشیده و مستور است؛ چراکه این کتاب مقدس پيش از فرود آمدن در عالم طبيعت، در کتاب مکنونی، مخفى و از نظرها مستور بود. بسیاری

به حیوانى که با افتادن از پرتگاه کشته شده باشد، «متردّیه» گفته می‌شود که در آیه سوم سوره مائده نیز به آن اشاره شده است.

«متين» از ریشه «متن» از أسمای حسناى الهی است که معنایش سفت و سخت، محكم و نيرومند می‌باشد. در مواردی، خداوند کید و مکر خود را نیز با ویژگی «متین» و محکم اعلام کرده است. در برخی منابع اسلامی، از عبار

يكى از مفاهيمی كه از نگاه ارزشی در قرآن كريم و آموزه‌‌های دینی به صورت وسيعى انعکاس يافته، مفهوم «هجرت» است. قرآن كريم در موارد بسیاری و با تعابیر گوناگون از هجرت سخن به ميان آورده است. هم‌چنین در