اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
2701 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
960 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
2390 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1437 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
1723 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
12819 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
2519 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
2306 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1479 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1661 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
1335 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
آیا در قرآن کریم به لایههای اتمسفر اشاره شده است؟
18501 تفسیر 1392/02/28«اتمسفر» یا «جَوّ»، در اصطلاح زمینشناسی؛ پوشش گازی اطراف کره زمین را گویند. اتمسفر از نظر کار و وظیفه به هفت لایه تقسیم میشود. آیاتی در قرآن کریم وجود دارد که از آنها، وجود و فایده لایههای اتمسفر برداشت میشود؛ مانند آیه شریفه «وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً ...
-
آیا حسن و قبح اخلاقی برامر و نهی شرعی استوار است؟
14972 معیار شناسی (دین و اخلاق) 1392/03/07حسن و قبح اخلاقی یکی از مباحث مهمی است که در علم کلام به عنوان مسئله «حسن و قبح ذاتی» افعال مطرح است. مسئله این است که آیا به طور کلى کارها داراى صفت ذاتى حسن و یا صفت ذاتى قبح مىباشند؟ آیا مثلا راستى، امانت، احسان و... ...
-
چرا تأثیر هدایت مستقیم در ایمان آوردن مردم، مانند تأثیر مشاهده عذاب نیست؟
7056 تفسیر 1393/03/26برای تحقق هر پدیدهای از جمله ایمان، تحقق دو امر لازم است. 1. وجود مقتضی 2. عدم مانع؛ خداوند فطرت انسانی را بر موحد بودن و اقرار به وحدانیت خلق کرده است.[1] علاوه بر این پیامبران و رسولان بسیاری را فرستاده تا انسانها را ...
-
آیا تنها فضیلت علی (ع) شمشیر زدن است؟ چرا نام ایشان در قرآن نیامده است؟ آیا امامت علی با خاتمیت پیامبر اسلام منافات ندارد؟
20887 خصوصیات و مناقب 1388/12/01با توجه به اینکه در این سؤال مطالب و ادعاهایی مطرح شده است که هریک نیاز به پاسخ جداگانه ای دارد لذا در سه بخش ذیل بطور جداگانه مورد بررسی قرار گرفت : 1. عدم انحصار فضائل علی (ع) در شمشیر زدن و ...
-
آیا ترشحات اولیه -قبل از ارگاسم- که از بانوان خارج میشود، از نظر شرعی پاک است؟
190471 Laws and Jurisprudence 1391/05/08به طور کلی ترشحات خارج شده از واژن، مادامی که در آن منی، خون یا نجاست دیگری نباشد، پاک است، ولی خوردن آن - از باب اینکه جزو خباثت باشد- جایز نیست. ضمائم: پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:
-
آیا حرکت هم شعور دارد و خداوند را ذکر و تسبیح میگوید؟
3544 حرکت جوهری 1399/06/25«حرکت» موجودات، هر چند وابستهی به موجودات است، اما حقیقتی است که بر اصل ذات موجود اضافه شده است؛ مثلا گربه دارای ذاتی است مرکب از اجزا که گاهی خوابیده و گاهی در حرکت است؛ حرکت یک وضعیتی جدای از وضعیت خوابیده است؛ بنابراین حرکت گربه نیز یکی ...
-
آیا دعای کوتاهی برای درخواست شهادت از پروردگار وجود دارد؟
47015 دستور العمل ها 1390/01/14شاید در کتب ادعیه، سرفصلی با این عنوان وجود نداشته باشد، امّا ضمن دعاهای مختلف کوتاه و بلند، مضامینی در این مورد مشاهده می شود که می توان همان بخش از دعا را در نماز خوانده و رسیدن به فوز شهادت را از پروردگار درخواست کرد. برخی از این ...
-
جایگاه ولایت فقیه در نظام سیاسى اسلام چیست؟
13016 کلیات 1385/03/01اگر مکتب و نظام[1] سیاسى اسلام تشریح گردد، یکى از مبانى مکتب «ولایت فقیه در عصر غیبت امامان معصوم(ع)» خواهد بود. همانگونه که «ثبوت ولایت»، به معناى «سلطه در عالم تکوین و تشریع براى خداوند متعال» یا «ولایت حضرات معصومین(ع) از نبى خاتم(ص) تا وصى خاتم(ع)» ...
-
چرا در زیارت حضرت علی اکبر، از کلمه ولی الله استفاده شده است؟ مگر ولی الله فقط صفت معصومین نیست؟
7839 اهل بیت و یاران 1392/10/16کلمه «ولی» دارای معانى گوناگون است.[1] به نظر میرسد کلمه «ولی» در این زیارتنامه به معنای دوستدار یا ناصر به کار رفته است. بکارگیری این معنای از ولی در مورد هر مؤمنی نیز جایز است، چنانکه در برخی روایات وارد شده است.
-
چگونه میتوان از دنیادوستی و علاقهی به دنیا رهایی پیدا کرد؟
42841 حدیث 1387/04/06دنیا از «دنأ» و به معنای پستتر و ناچیزتر -در مقایسه با زندگی آخرت-، یا از «دنو» به معنای نزدیکتر -در مقایسه با زندگی آخرت- است.در بیان قرآن و روایات، دنیا دو گونه تعریف شده است: دنیای مذموم و دنیای ممدوح. در اغلب مواردی که در ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
889779 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
781506 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
750267 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
671845 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
654700 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
646154 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
594311 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
579089 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
563024 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
562779 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی