اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:اصطلاحات منطقی)
-
استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
1756 اصطلاحات منطقی
«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
-
برهان افتراض
668 اصطلاحات منطقی
برهان افتراض، یا قیاس افتراض، یا دلیل افتراض، يكی از روشهـای منطـقی اسـت که در موارد متعددی به کار میرود؛ یکی از کاربردهای آن، اثبات برخی از اقسام شکل دوم و سوم قیاس است.
از نظر منطقیها،
-
تصور و تصدیق
1739 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تمثیل
1105 اصطلاحات منطقی
«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
-
جهل بسیط ، جهل مرکب
1192 اصطلاحات منطقی
حد تام ، حد ناقص ، رسم تام ، رسم ناقص
8167 اصطلاحات منطقی- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی
1730 اصطلاحات فقهی - اصولی
اصطلاح «حصر»، بیشتر در علوم ادبی کاربرد دارد، و عبارت است از: اختصاص دادن چیزی به چیز دیگر به طریق مخصوص. به عبارت دیگر، اثبات حکمی برای موردی معین و نفی آن حکم از موارد دیگر است.
به عنوان
-
دور
1745 اصطلاحات فلسفی
«دَوْر» (به فتح اول و سکون ثانی) از اصطلاحات منطق و فلسفه است که در سایر علوم بویژه فقه و اصول نیز کاربرد زیادی دارد. دور عبارت است از: اینکه موجود شدن چیزی در نهایت، وابسته به مو
-
دور مصرح
1070 اصطلاحات فلسفی
«دور مُصَرَّح» همان دور بدون واسطه است. رجوع کنید: مدخل «دَوْر».
-
دور مضمر
1202 اصطلاحات فلسفی
به دور با واسطه «دَوْر مُضمَر» میگویند. مثلاً هر گاه "الف" متوقف بر "ب" باشد و "ب" متوقف بر "ج" و "ج" متوقف بر "دال" و "دال" متوقف بر "الف" باشد. رجوع کنید: مدخل مغالطه
996 اصطلاحات منطقی«مغالطه»، قیاسی است که به دلیل وجود برخی ویژگیهایی که در مقدمات آن وجود دارد، نتیجه درست و قابل پذیرشی را به دنبال نخواهد داشت:
- به لحاظ «صوری» درست نباشد؛ بدین بیا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
آیا دختری که بر اثر ورزش، ازدواج بدون دخول، زنا، وطی به شبهه، و یا دخول وسیلهای پرده بکارت را از دست داد یا از پشت زنا کرد، برای ازدواج احتیاج به اذن پدر دارد؟
60544 اجازه ولی 1391/11/17دختری که با اذن پدر ازدواج کرده و بکارت خود را از دست داده، در ازدواج مجدد نیازی به اذن ندارد. اما در مورد سؤالات ذکر شده، مراجع معظم تقلید اذن پدر را لازم میدانند، فقط درباره سؤال دوم؛ در صورتی که ازدواج اول با اذن پدر بوده، برخی
-
روایاتی حتی در کتب شیعه وجود دارد که ساخت و ساز در کنار قبور را ممنوع دانسته تا آنجایی که ساخت مسجد را در آن جا روا نمی داند. چگونه می توان با وجود چنین روایاتی، ساخت ضریح و گنبد و ... در کنار مرقد امامان را توجیه کرد؟
40698 توسل به اولیای الهی 1389/09/27قرآن کریم، صریحا در جریان نقل داستان اصحاب کهف، بنای مسجد بر قبر آنان را عنوان نموده و بر آن مهر تأیید نهاده است. روایات بسیاری وجود دارد که عبادت نزد قبور اولیای الهی را نه تنها مجاز، بلکه دارای ثواب و پاداشی مضاعف اعلام می کند. از ...
-
حیثیت تقییدی شأنی به چه معنا است؟
963 کلیات 1401/08/16یکی از اقسام حیثیت تقییدی، حیثیت تقییدی شأنی است. برای روشن شدن بحث حیثیت تقییدی شأنی، نخست باید نفس و قوای آنرا بررسی کرد؛ لذا به صورت خلاصه میگوییم، رابطهی نفس با قوا از دو جهت قابل بررسی است: «مقام کثرت در وحدت»، و «مقام وحدت در کثرت». در ...
-
فرق عدل در شیعه با معتزله چیست؟
24306 حسن و قبح عقلی 1388/07/25هر دو مکتب شیعه و معتزله، عدل را به عنوان یکی از اصول مذهب خود اعلام مینمایند و هر دوی آنها به حسن و قبح عقلی معتقدند، بدین معنا که موضوعاتی وجود دارند که حتی اگر حکمی در ارتباط با آنها از جانب شرع مقدس نازل نشده باشد، ...
-
فرق میان نذر، عهد و قسم چیست؟
31450 بیشتر بدانیم 1391/09/30نذر، عهد و قسم پیمانی با خداوند است که باید - با توجه به شرایطی که برای هر یک قرار داد شده- به آن عمل شود؛ لذا از این جهت با هم شباهت دارند. در ذیل ابتدا تعریف هر یک سپس تفاوتشان بیان میشود. 1. «نذر» در اصطلاح ...
-
جایگاه علما و روحانیت در نظام جمهوری اسلامی چیست؟
14892 نهادهای حکومت دینی 1389/12/10روحانیون هم در پیروزی و برقراری جمهوری اسلامی و هم در رشد و شکوفایی این نظام نقش فعال داشته و دارند. در ساختار حکومتی جمهوری اسلامی جایگاه روحانیون را می توان به سه دسته تقسیم نمود:1. منصب هایی که ...
-
آیا پیامبری به نام «لاحج» داریم؟
6492 تاریخ 1397/05/25روایتی وجود دارد مبنی بر اینکه «لاحج» یکی از پیامبران الهی بود، اما مقام رسالت نداشت.[1] وی شوهر خاله و پدر خانم حضرت ابراهیم(ع) بود.[2] گفتنی است؛ بسیاری از پیامبران الهی صاحب شریعت و دارای مقام رسالت نبودند تا در ...
-
آیا سبک شمردن و با عجله خواندن نماز باعث تأخیر در رسیدن به حوایج میشود؟!
6483 نماز 1397/08/27قرآن کریم[1] و روایات معتبر، افرادی را که به نماز خود اهمیت چندانی نمیدهند مورد نکوهش قرار دادهاند: امام باقر(ع): مردى به مسجدى که رسول خدا(ص) در آن بود وارد شده و مشغول خواندن نماز شد، اما سجدهاش را بیش از اندازه کوتاه انجام ...
-
واژههای قرآنی «حناجر»، «تراقی» و «حلقوم» چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
4259 صرف و نحو 1399/02/25در ارتباط با پرسش مطرحشده، با استفاده از کتب لغوی معنای واژههای یاد شده را ذکر میکنیم:حنجره: در تعریف و توضیح واژه «حنجره» که جمع آن «حناجر» است، عبارات مختلفی به کار برده شده است. برخی آنرا رأس غلصمه[1] از سمت بیرون[2] ...
-
موتور سواری برای بانوان از نظر اسلام چه حکمی دارد؟
21617 فعالیت های اجتماعی زنان 1391/11/171. مسلماً این عمل به خودی خود حرام نیست، اما باتوجه به اینکه در برخی از موقعیتهای زمانی و مکانی، موتور سواری براى دختران و بانوان در مجامع عمومى، موجب جلب نظر مردان میشود و منافى با عفت بانوان است، لازم است در چنین موقعیتهایی ترک شود و ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
846259 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
726062 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
705473 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
626561 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
617333 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
615679 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
572252 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
558421 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
547070 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
539073 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری ...
- هر گاه تعریفی بتواند تمام اجزای ماهیت یک مفهوم را بیان کند و روشنگر کنه ذات آن باشد، در این صورت به آن «حد تام» میگویند؛ مانند اینکه در تعریف
حصر ، حصر حکمی و موضوعی ، حصر عقلی و استقرایی ، حصر حقیقی و اضافی