اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
ابلیس، ابلاس
12950 سرفصلهای قرآنی
«ابلیس» از ریشه «بلس» و برگرفته از كلمهی «ابلاس»، به معنای غم و اندوهی است كه از شدت یأس و ناامیدی باشد. و آیه «وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُون» ناظر به همین معناست. یعنی و رو
-
اصحاب أخدود
2613 سرفصلهای قرآنی
«اخدود» به معناى گودال بزرگ يا «خندق» است. در قرآن کریم به «اصحاب اخدود» اشاره شده که مفسران در ارتباط با آن معتقدند که کافران شکنجهگر، خندقهاى بزرگی مملو از آتش ایجاد میکردند تا مؤمنان را در آن
-
اصحاب یمین
7046 سرفصلهای قرآنی
«اصحاب يمين» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان نیک بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست راستشان داده میشود.
از این افراد با عنوان «أصحاب المیمنة» نیز یاد شده و
-
انفاق ، صدقه
15342 سرفصلهای قرآنی
«انفاق» از «نَفَق» (بر وزن فَرَس) و «نفاق» (بفتح- ن) به معناى خروج يا تمام شدن است. «انفق ماله» در لغت به معنای آن است که فرد، مال خويش را از ملكش خارج كرد و از این رو «انفاق» را از آن جهت انفاق می
-
أخدود
1246 سرفصلهای قرآنی
رجوع کنید: «أصحاب الأخدود».
- أصحاب القریة
-
أصحاب المیمنة
1244 سرفصلهای قرآنی
رجوع کنید: «اصحاب یمین».
-
بنی اسرائیل
25474 سرفصلهای قرآنی
«اسرائیل» نام دیگر حضرت یعقوب(ع) است؛ از اینرو به فرزندان و نوادگان ایشان «بنیاسرائیل» گفته میشود. علاوه بر آن در مواردی، عنوان «بنیاسرائیل» به «قوم یهود» گفته م
-
ترتیل
1783 سرفصلهای قرآنی
«ترتیل» از ریشه «رَتَل»، به معنای منظم و استوار كردن آمده است. مراد از «ترتیل قرآن» با توجه به معناى لغوى این كلمه، آن است كه همانگونه که قرآن به تدریج و آرام آرام بر قلب پیامبر(ص) نازل شده، با آر
-
حبل
3649 سرفصلهای قرآنی
«حَبْل» در لغت، به معنای ریسمانی طولانی و محکم است که با آن چیزی را میبندند. در نگاهی دیگر، «حبل» عبارت است از وسیلهای کشیده و طولانی که برای رسیدن به مقصود به آن چنگ میاندازند. و این وسیلهای ا
-
حسادت ، حسد
4099 سرفصلهای قرآنی
«حسادت» و یا «حسد»، روحیه خواری و خودکمبینی است که فرد حسود در خود میبینید و به دنبال آن آرزو میکند که نعمت واقعی یا خیالی را که فرد دیگر دارد، از او گرفته شود، حال چه آن نعمت واقعی یا خیالی را
-
حسود
1910 سرفصلهای قرآنی
رجوع کنید: «حسادت».
-
حضرت ادریس (ع)
4006 سرفصلهای قرآنی
از جمله پیامبرانی که نام وی در قرآن کریم آمده، حضرت ادریس(ع) است.نام إدریس نبیّ دو بار در قرآن آمده و با اوصاف صدّیق، نبیّ، صابر و صالح از او تکریم شده است. امام صادق(ع) به نقل از پیامبر اسلام(ص)
-
حضرت الیاس (ع)
4428 سرفصلهای قرآنی
حضرت الیاس(ع) از جمله پیامبران الهی است که قرآن در دو مورد از او نام میبرد؛ در یک مورد او را از صالحان دانسته و در آیه دیگری، نام او را از پیامبران بر میشمرد و به صورت مختصر داستان او و دعوت قومش
-
حضرت خضر (ع)
5864 سرفصلهای قرآنی
قرآن کریم صريحاً نامى از حضرت خضر(ع) نبرده است، اما آیهای وجود دارد که به سرگذشت فردی پرداخته و او را تنها به عنوان «بندهای از بندگان خدا» معرفی میکند که مورد رحمت الهی قرار گرفته و عالم به اسرا
-
حضرت ذو الکفل (ع)
1773 سرفصلهای قرآنی
رجوع کنید: «حزقیل(ع)».
-
حضرت شعیب (ع)
11122 سرفصلهای قرآنی
حضرت شعیب(ع) -که نامش ده بار در قرآن کریم ذکر شده است-، یکی از پیامبران الهی بود که بعد از حضرت هود(ع) و حضرت صالح(ع) به دنیا آمد و معاصر با حضرت موسی(ع) بوده و دخترش نیز به همسری موسی(ع) درآمد. او
-
حضرت صالح (ع)
16572 سرفصلهای قرآنی
حضرت صالح(ع) پیامبری است که نام او بارها در قرآن تکرار و به بخشی از داستان او نیز پرداخته شده است؛ از اینرو تردیدی در وجود چنین پیامبری وجود ندارد. بر اساس برخی گزارشها، نام کامل ایشان «صالح بن
-
حضرت لوط (ع)
18249 سرفصلهای قرآنی
حضرت لوط(ع)، یکی از پیامبران بزرگ و معاصر با حضرت ابراهیم(ع) بود. نام این پیامبر 27 بار در قرآن مجید ذکر شده است. وی بر شريعت ابراهيم(ع) بوده، و اولین فردی بود که به آنحضرت ایمان آورد. در نسبت حضر
-
حضرت نوح (ع)
22375 سرفصلهای قرآنی
بر اساس برخی گزارشهای تاریخی، نوح نبی(ع) پسر «لمك»، پسر «متوشلخ(متوشلح)»، و مادرش «قينوش» دختر براكيل بود. گفته شد که حضرتشان 126 سال بعد از وفات و 1056 سال پس از هبوط حضرت آدم(ع) به دنیا آمد. وی
-
حضرت هود (ع)
13574 سرفصلهای قرآنی
حضرت هود(ع) یكی از پیامبران الهی است که نام و داستانش بارها در قرآن مجید آمده است. هود(ع)، از نسل نوح(ع) بود که قبل از زمان ابراهیم(ع) میزیست. گفته میشود آنحضرت را به این دلیل هود میگفتند كه از
-
حضرت یحیی (ع)
4983 سرفصلهای قرآنی
حضرت یحیی(ع) یکی از پیامبران بنیاسرائیل بود که قرآن بارها از او نام برده است. وی در کودکی به مقام نبوت رسید و رحمت، محبت و پاکی دل از جانب پروردگار به او بخشیده شد. تولد او در کهنسالی پدر و مادرش
-
حضرت یسع (ع)
2640 سرفصلهای قرآنی
«یسع» از معدود پیامبرانی است که نامش در قرآن کریم و در کنار نام پیامبران بزرگی؛ مانند اسماعیل(ع) آمده است: «وَ اذْكُرْ إِسْماعِيلَ وَ الْيَسَعَ وَ ذَا الْكِفْلِ وَ كُلٌّ مِنَ الْأَخْيارِ»؛ و به یاد
-
حلم
5631 سرفصلهای قرآنی
از نظر برخی لغتشناسان و اندیشمندان، واژههای «حلم» و «صبر» - گرچه شاید برخی تفاوتهای اندک میانشان وجود داشته باشد، اما - تقریباً مترادف بوده و به یک معنا میباشند. بر این اساس، «حلیم» که به عنوان
-
رابطه خدن
1639 سرفصلهای قرآنی
رابطه خدن، رابطه دوستانه نامشروع بین زن و مرد است و «أخدان» که در قرآن مورد استفاده قرار گرفته است، جمع «خدن» به معناى رفيق است و بیشتر در مورد افرادی استعمال میشود كه تنها از روى شهوت رفيق میشو
-
زمهریر
2378 سرفصلهای قرآنی
«زمهرير» از ماده «زمهر» و به معناى شدت سرما است. میدانیم همانگونه که گرمای بیش از حد برای انسانها آزاردهنده است، سرمای بیش از اندازه نیز غیر قابل تحمل و در مواردی کشنده خواهد بود. از این رو خداون
-
سلسله
2049 سرفصلهای قرآنی
«سلسله» که جمع آن «سلاسل» میباشد به معنای مطلق زنجير است چه از جنس آهن باشد یا غیر آن. سلسله و زنجیر دامنگیر انسان میشود زیرا او را با آن میبندند و به هر جا که اراده کنند حرکت میدهند و میبرند.
-
شفاعت
8230 سرفصلهای قرآنی
«شفاعت» در لغت به معنای ضمیمه شدن دو چیز به یکدیگر است و در محاورات عرفی بدین معنا به کار میرود که شخصی آبرومند از بزرگی بخواهد که از کیفر جرمی درگذرد، یا بر پاداش خدمتگزاری بیفزاید. از نظر فرهنگ
-
طاغوت
9420 سرفصلهای قرآنی
«طاغوت» از مادّه «طغى» و «طغو» به معناى تجاوز و گذر از حد اعتدال و بالا رفتن از اندازهای است که مورد پسند عرف و شرع میباشد. راغب اصفهانی، طاغوت را به تجاوز از حدّ در گناه معنا میکند. برخی گفتها
-
عرش
8108 سرفصلهای قرآنی
«عرش» که جمع آن «عروش» است، در اصل به معنای چیزی است که سقف داشته باشد. برخی از مشتقات ریشه «عرش» که در قرآن کریم وجود دارد نیز در همین معنا مورد استفاده قرار گرفته است(مانند آیه 259 سوره بقره). ن
-
غلّ و زنجیر
3871 سرفصلهای قرآنی
«غلّ» در لغت به معنای، طوق، بند و زنجیر آهنین است که به گردن و دست محبوسان میبندند و جمع آن «أغلال» است. این ریشه در قرآن کریم هم درمورد دنیا و هم در آخرت به کار رفته است. گرچه معنای صریح «غلّ» در
-
قریه
10357 سرفصلهای قرآنی
«قريه» در اصل نام براى محلى است كه مردم در آن جمع میشوند، و گاهى به خود انسانها که ساکنان آنجا هستند نيز به کنایه، «قريه» گفته میشود؛ بنابر اين، قریه مفهوم گستردهاى دارد كه شامل شهرها و نیز رو
-
کتاب مکنون
2086 سرفصلهای قرآنی
خداوند با تعبیر «کتابٌ مکنون» یکی از ویژگیهای قرآن کریم را آن میداند که پوشیده و مستور است؛ چراکه این کتاب مقدس پيش از فرود آمدن در عالم طبيعت، در کتاب مکنونی، مخفى و از نظرها مستور بود. بسیاری
-
متین
3067 سرفصلهای قرآنی
«متين» از ریشه «متن» از أسمای حسناى الهی است که معنایش سفت و سخت، محكم و نيرومند میباشد. در مواردی، خداوند کید و مکر خود را نیز با ویژگی «متین» و محکم اعلام کرده است. در برخی منابع اسلامی، از عبار
-
مسجد النبی(ص)
3697 سرفصلهای قرآنی
زمانی که پیامبر اکرم(ص) وارد مدینه شد، بسیاری از مردم آنجا علاقه داشتند که حضرتشان میهمان آنان باشد، اما آنحضرت(ص) شتر خود را رها کرد و قرار را بر این نهاد که هر جا شتر از حرکت باز ایستاد، همانج