اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
ابر ، سحاب ، مُزن ، معصرات
4395 سرفصلهای قرآنی
واژهی «سحاب» در زبان فارسی به معنای «ابر» است. در قرآن کریم بارها از ابرها به عنوان یکی از نشانههای پروردگار هستی و نیز یکی نعمتهای ب
-
أذن ، سمع ، گوش ، شنوایی
18290 سرفصلهای قرآنی
«اذن» و «سمع» که در زبان فارسی همان گوش و قوهی شنوایی است، یکی از نعمتهای الهی است که خداوند آنرا به انسان ارزانی داشت تا انسان بتواند
-
باران ، غیث ، مطر
8250 سرفصلهای قرآنی
در قرآن كریم بارها از بارش باران به عنوان یکی از عجائب خلقت و یکی از نعمتهای الهی یاد شده است. قرآن کریم از باران با عباراتی مختلفی یاد م
-
برکت ، مبارک ، تبریک
7112 سرفصلهای قرآنی
لغتشناسان و مفسّران قرآن کریم در مجموع با تعابیر مختلف، برکت را به معنای خیر، خوبی و فایدهای ثابت و پایدار معنا کردهاند؛ مانند اینکه م
-
تمسخر ، استهزاء
8103 سرفصلهای قرآنی
بیشتر واژهشناسان و مفسران قرآن، استهزا را هممعنای تمسخر و سخریه میدانند. معنای این واژه آن است که کسی را تحقیر کنند و شأن و منزلت او را پایین آورند. و یا یک سخن،
-
تهجد ، نماز شب
4738 سرفصلهای قرآنی
واژهی «تهجّد» از ريشهی «هـ، ج، د» از لغات اضداد است كه در هر دو معناى متضاد «خوابیدن در شب» و «شب بيدار بودن» مورد استفاده قرار گرفته اس
-
جنگ أحد
- جنگ بدر
4927 سرفصلهای قرآنی«بدر» روستای کوچکی میان مکه و مدینه بود که چند غزوه از غزوات پیامبر اسلام(ص) را به نام آن روستا خواندهاند و مهمترین آنها جنگ بدر کبرا است. این جنگ در هفدهم ماه ر
- جنگ خندق ، جنگ احزاب
5304 سرفصلهای قرآنیجنگ خندق یا احزاب در سال پنجم هجری رخ داد. این نبرد را از آن جهت خندق مینامند زیرا به پیشنهاد سلمان فارسی، مسلمانان برای مقابله با دشمن د
- حج
5841 سرفصلهای قرآنی«حج» در لغت، قصد كردن چيزى را گويند. و در اصطلاح شرعی، حج عبادت مخصوصى است كه در زمان و مكان معين، و به شكل خاصى، در جوار بيت الله الحرام به منظور اطاعت و تقرّب به
- حکمت ، حکیم
14274 سرفصلهای قرآنی«حكمت» آنگونه که فلاسفه و برخی از مفسران گفتهاند؛ عبارت است از قضاياى حقهاى كه مطابق با واقع باشد؛ يعنى به نحوى مشتمل بر سعادت بشر باشد، مانند معارف الهی در باره مبدأ و معاد. و يا اگر مشتمل بر
- حوا
3390 سرفصلهای قرآنیحضرت حوا(س) نخستین زنی است که پس از آفرینش حضرت آدم(ع) خلق شد. شاید بتوان از ظا
- خسران ، خاسر ، خسارت
9678 سرفصلهای قرآنی«خسر» و «خسران» به معنای هلاکت و گمراهی است. معنای اصلی آن کمی و نقصان است، و اگر آنرا به معنای هلاکت گرفتهاند، از آن جهت بوده که نتیجه
- خیانت ، خائن
3615 سرفصلهای قرآنی«خیانت» در لغت به معنای مخالفت با حق و پیمان است که معمولا به صورت پنهانی انجام میشود و فرد خیانتکار، خائن نامیده میشود.
خیانت
- رجاء ، امید
5521 سرفصلهای قرآنیعلمای اخلاق، رجاء(امید) – که بارها در قرآن کریم از آن یاد شده است – را اینگونه تعریف میکنند:
احساس راحتی رزق ، روزی
13100 سرفصلهای قرآنیكلمهی «رزق» که معادل فارسی آن «روزی» است؛ یعنی هر چيزى كه موجودى ديگر را در بقاى حيات و زندگیاش كمک نمايد، و در صورتى كه آن رزق ضميمهی آن موجود و يا به هر صورتى ملحق به آن شود، حیاتش ادامه می
- رکوع
4381 اصطلاحات فقهی - اصولی«رکوع» یک واژهی قرآنی است که در آیات مختلف با تعابیر گوناگون آمده است. البته این رکوع در آیات قرآن کریم میتواند به معنای تمام زیتون
2519 سرفصلهای قرآنیاگرچه تمام میوهها نعمتی الهی است و خداوند با تعبیراتی؛ نظیر «فاکهة»، «فواکه» و ... از آنها یاد میکند، اما نام برخی محصولات کشاورزی از جمله برخی میوهها به صراحت در سجده ، سجود
- سیر و سفر ، مسافرت، جهانگردی
5119 سرفصلهای قرآنیسیر و سفر و جهانگردی، از موضوعات مورد سفارش قرآن کریم است که در تعالیم پیشوایان دین نیز مورد تأکید قرار گرفته است.یکی از راههای شناخت و
- شب قدر ، لیلة القدر
4792 سرفصلهای قرآنیبر اساس صریح قرآن کریم، شب قدر یکی از شبهای بینظیر در طول سال است؛ چرا که این شب، شب نزول قرآن بوده و قرآن کریم در نزول دفعی خود در این
- شمس ، خورشید ، آفتاب
7241 سرفصلهای قرآنیخورشید، مرکز منظومه شمسی است که چندین کره از جمله زمین بر گرد آن در حرکتند. یکی از عوامل شکلگیری زندگی و حیات در کره زمین و نیز روشنایی آن ناشی از نور خورشید است.
19729 سرفصلهای قرآنیصلاة در لغت به معنای درود است، اما در آموزههای دینی به عبادتی گفته میشود که ما آن را نماز میخوانیم. نماز در تمام ادیان الهی و به ویژه در دین اسلام جایگاه خاصی داش
- صلح ، صلاح، اصلاح، سازش، آشتی
8848 سرفصلهای قرآنی«صلح» در لغت به معنای مسالمت و سازش آمده است. برای این معنا البته در قرآن کریم بیشتر از واژهی «سِلْم» استفاده شده است. با دقت در آیات قرآن که به موضوع عنب ، انگور
3120 سرفصلهای قرآنیانگور(عنب) از میوههایی است که خداوند آن را به عنوان یکی از نعمتهای ارزشمند اعلام کرده و آن را از میوههای پاک بهشتى دانسته است و از این رو در قبر ، آرامگاه ، گورستان
7410 سرفصلهای قرآنیقبرستان جایی است که ادیان و جوامعی که به دفن انسانها بعد از مرگشان معتقدند، اموات خود را در آنجا به خاک میسپارند. در دین قمر ، ماه ، شق القمر
5572 سرفصلهای قرآنیماه جرمی آسمانی است که گرد زمین میچرخد و با استفاده از نور خورشید، شبهای زمین را تا حدودی روشن میسازد. در ضمن نشانهای برای شناخت روزهای ماه است و به همین دلیل، نا
- کمال
8313 سرفصلهای قرآنی«كمال» عبارت است از: «فعليت و هستى محض و نداشتن قوه و استعداد». به عبارتی كمال، داشتن هر چیزی است كه براى شىء، ممكن و لايق باشد. به سخن ديگر، كمال، نقطهی پايان و مرحلهی نهايى و عالى هر شىء و
- مدینه ، مدینة النبي (یثرب)
5986 سرفصلهای قرآنییثرب از شهرهای باستانی عربستان بود که بعد از ظهور اسلام و بعد از هجرت مرض ، بیماری
7109 سرفصلهای قرآنی«مرض» که در فرهنگ فارسی به معنای بیماری است، از واژههایی است که در قرآن و نخل ، نخیل ، خرما
4347 سرفصلهای قرآنینخل به درخت خرما گفته میشود و به زمین و باغی که در آن درخت خرما کاشته شده و محصولش خرما باشد، در فارسی نخلستان میگویند.
نام درخت خرما یا همان نخل بارها در قرآن
- نهر ، بحر ، رود ، دریا ، یمّ
13977 سرفصلهای قرآنیواژههای «بحر، بحار»، «یم» و «نهر، انهار» به معنای رودها و دریاها به مناسبتهای مختلف بارها در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است که در هر مورد اشاره به نعمت ویژه
- وعظ ، موعظه ، پند
5717 سرفصلهای قرآنی«وعظ» و «موعظه»؛ يعنى بیان کردن چيزهایى که دل شنونده را نرم کند؛ مانند: بیان ثواب و عقاب. این موعظه و اندرز دادن، نصيحتى است که شفا دهنده
- هابیل و قابیل
2564 سرفصلهای قرآنیهابیل و قابیل، دو برادر از فرزندان حضرت آدم(ع) بودند که داستان درگیری آنها و کشته شدن هابیل به دست قابیل در قرآن آمده است.
البته ا
- یأجوج و مأجوج
2442 سرفصلهای قرآنیيأجوج و مأجوج از گروههایی هستند كه در قرآن كريم از آنها ياد شده و گزارشهایی در مورد شکل و شمایل آنها در روایات و کتب تاریخی، تفسیری نیز
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
مقصود از «عرض ذاتی» در تعریف «موضوع علم» چیست؟
22091 مبانی فقهی و اصولی 1396/11/30بحث «عرض ذاتی» از مباحثی است که در علومی؛ مانند؛ فلسفه و اصول فقه به صورت مفصل بررسی شده است که مقصود از آن در تعریف موضوع علم، ویژگیهایی است که به صورت دائمی و بدون وساطت امری اَخصّ، بر شیء حمل میگردند. ...
-
آیا در قرآن آیهای وجود دارد که به نکتهای از علوم تجربی اشاره کند که تا زمان نزول قرآن به هیچ وجه مطرح نشده بود؟
5145 تفسیر 1396/02/24همانطور که میدانیم، هدف از نزول قرآن، هدایت و تربیت انسان است. از اینرو، نباید انتظار داشت که مسائل علمی غیر مرتبط با این هدف در آن آمده باشد. با این حال، در برخی موارد بهطور ضمنی به برخی از حقائق عالم دنیا اشاره شده است که در ...
-
آیا مصداق یابی علائم ظهور امام زمان (عج) تعیین زمان ظهور حضرت نیست؟
16067 تاريخ کلام 1389/04/28در روایات نه تنها وقت و زمان خاصی برای ظهور امام زمان (عج) تعیین نشده، بلکه از تعیین وقت برای ظهور امام زمان (عج) ممانعت شده است[i]؛ زیرا وقت ظهور و قیام امام زمان (ع) بر کسی جز خداوند متعال معلوم نیست و آنچه در روایات آمده ...
-
آیا اطلاع و رضایت همسر باعث تقلیل در کیفر ارتکاب زنا با زن او می شود؟
25531 ثواب و عقاب 1387/10/29ابتداء باید گفته شود: زنا و رابطه نا مشروع با زنان یکی از مفاسدبزرگ اجتماعی است که باعث خسارت های جبران ناپذیر است به همین جهت اسلام آن ر ا حرام دانسته و با آن شدیداًً مبارزه نموده است و فرموده است به این عمل شرمآور و مقدمات آن حتی ...
-
در روایتی از پیامبر(ص) 99 نام برای خدا برشمرده شده است. معنی این نامها چیست؟
82311 حدیث 1395/05/03امام صادق(ع) از پدرش و او از پدرانش از رسول خدا(ص) نقل کرده که خداى تعالى 99 نام دارد. هر کس نسبت به آنها شناخت و معرفت داشته باشد داخل بهشت میشود. [1] البته شاید به نظر برسد که برخی از این نامها با ...
-
آیا بر اساس روایات نباید در روز دوشنبه به مسافرت رفت؟
19996 حدیث 1394/01/09درباره مسافرت در روز دوشنبه، برخی روایات ناظر بدان هستند که سفر کردن در این روز مناسب نیست. نقل شده که مردی نزد امام کاظم(ع) آمد و گفت: میخواهم به مسافرت بروم. برایم دعا کن. امام پرسید: «چه روزی میخواهی از شهر خارج شوی؟» جواب داد: روز دوشنبه. ...
-
«نواسخ» در ادبیات عرب، چه جایگاهی داشته و به چند گروه تقسیم میشوند؟
22409 لغت شناسی 1397/02/22«نواسخ» در ادبیات عرب به کلماتی گفته میشود که در ابتدای جمله اسمیه قرار گرفته و اِعراب اولیه مبتدا و خبر - که هر دو باید مرفوع باشند - را از میان برداشته، سپس خود در آنها عمل مینمایند؛ یعنی اعراب جدیدی به آنها میدهند. چند دستهبندی برای ...
-
آیا معیارهایی که در رساله های عملیه برای تشخیص نجاست آب کر معین شده است عقلانی است؟
9520 Laws and Jurisprudence 1388/02/31آنچه در رساله ها ی عملیه آمده است در حقیقت تعیین شاخص ها و معیارهایی است برای شناخت و تشخیص آب کری که پاک بوده است و نمی دانیم نجس شده است یا نه؟از نظر شرع معیار این است اگر یکی از صفات آب( رنگ ...
-
چرا معاویه، امام حسن مجتبی(ع) را با اینکه با او صلح کرده بود، به شهادت رساند؟
12074 امام حسن مجتبی ع 1394/04/21معاویه از همان آغاز صلح به دنبال جانشینی یزید بود و او را نزد معلمانی مجرب قرار داد تا آمادگی لازم را برای حکمروایی به دست آورد. معاویه به خوبی میدانست برای جانشینی یزید، موانع بزرگی وجود دارد که تا آنها را از سر راه برندارد نمیتواند این ...
-
آیا تئوری ولایت فقیه برآمده از یک نگرش صدرایی است؟ آیا سفر چهارمی که ملاصدرا مطرح می کند در واقع به انقلاب برمی گردد؟
9039 کلیات 1391/04/27برای روشن شدن پاسخ توجه به دو نکته ضروری به نظر می رسد: نکته اول: این که منظور از سفر چهارم، سفر از خلق به سوی خلق است با حق. در این سفر سالک اطلاعات کاملی از امور تمام مخلوقات به دست ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
889308 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
776461 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
748665 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
669852 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
653755 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
645691 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
592866 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
578906 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
562692 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
562531 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- جنگ بدر