اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
ابر ، سحاب ، مُزن ، معصرات
4290 سرفصلهای قرآنی
واژهی «سحاب» در زبان فارسی به معنای «ابر» است. در قرآن کریم بارها از ابرها به عنوان یکی از نشانههای پروردگار هستی و نیز یکی نعمتهای ب
-
أذن ، سمع ، گوش ، شنوایی
18024 سرفصلهای قرآنی
«اذن» و «سمع» که در زبان فارسی همان گوش و قوهی شنوایی است، یکی از نعمتهای الهی است که خداوند آنرا به انسان ارزانی داشت تا انسان بتواند
-
باران ، غیث ، مطر
8037 سرفصلهای قرآنی
در قرآن كریم بارها از بارش باران به عنوان یکی از عجائب خلقت و یکی از نعمتهای الهی یاد شده است. قرآن کریم از باران با عباراتی مختلفی یاد م
-
برکت ، مبارک ، تبریک
6982 سرفصلهای قرآنی
لغتشناسان و مفسّران قرآن کریم در مجموع با تعابیر مختلف، برکت را به معنای خیر، خوبی و فایدهای ثابت و پایدار معنا کردهاند؛ مانند اینکه م
-
تمسخر ، استهزاء
7959 سرفصلهای قرآنی
بیشتر واژهشناسان و مفسران قرآن، استهزا را هممعنای تمسخر و سخریه میدانند. معنای این واژه آن است که کسی را تحقیر کنند و شأن و منزلت او را پایین آورند. و یا یک سخن،
-
تهجد ، نماز شب
4690 سرفصلهای قرآنی
واژهی «تهجّد» از ريشهی «هـ، ج، د» از لغات اضداد است كه در هر دو معناى متضاد «خوابیدن در شب» و «شب بيدار بودن» مورد استفاده قرار گرفته اس
-
جنگ أحد
- جنگ بدر
4850 سرفصلهای قرآنی«بدر» روستای کوچکی میان مکه و مدینه بود که چند غزوه از غزوات پیامبر اسلام(ص) را به نام آن روستا خواندهاند و مهمترین آنها جنگ بدر کبرا است. این جنگ در هفدهم ماه ر
- جنگ خندق ، جنگ احزاب
5235 سرفصلهای قرآنیجنگ خندق یا احزاب در سال پنجم هجری رخ داد. این نبرد را از آن جهت خندق مینامند زیرا به پیشنهاد سلمان فارسی، مسلمانان برای مقابله با دشمن د
- حج
5728 سرفصلهای قرآنی«حج» در لغت، قصد كردن چيزى را گويند. و در اصطلاح شرعی، حج عبادت مخصوصى است كه در زمان و مكان معين، و به شكل خاصى، در جوار بيت الله الحرام به منظور اطاعت و تقرّب به
- حکمت ، حکیم
14163 سرفصلهای قرآنی«حكمت» آنگونه که فلاسفه و برخی از مفسران گفتهاند؛ عبارت است از قضاياى حقهاى كه مطابق با واقع باشد؛ يعنى به نحوى مشتمل بر سعادت بشر باشد، مانند معارف الهی در باره مبدأ و معاد. و يا اگر مشتمل بر
- حوا
3328 سرفصلهای قرآنیحضرت حوا(س) نخستین زنی است که پس از آفرینش حضرت آدم(ع) خلق شد. شاید بتوان از ظا
- خسران ، خاسر ، خسارت
9491 سرفصلهای قرآنی«خسر» و «خسران» به معنای هلاکت و گمراهی است. معنای اصلی آن کمی و نقصان است، و اگر آنرا به معنای هلاکت گرفتهاند، از آن جهت بوده که نتیجه
- خیانت ، خائن
3531 سرفصلهای قرآنی«خیانت» در لغت به معنای مخالفت با حق و پیمان است که معمولا به صورت پنهانی انجام میشود و فرد خیانتکار، خائن نامیده میشود.
خیانت
- رجاء ، امید
5408 سرفصلهای قرآنیعلمای اخلاق، رجاء(امید) – که بارها در قرآن کریم از آن یاد شده است – را اینگونه تعریف میکنند:
احساس راحتی رزق ، روزی
12946 سرفصلهای قرآنیكلمهی «رزق» که معادل فارسی آن «روزی» است؛ یعنی هر چيزى كه موجودى ديگر را در بقاى حيات و زندگیاش كمک نمايد، و در صورتى كه آن رزق ضميمهی آن موجود و يا به هر صورتى ملحق به آن شود، حیاتش ادامه می
- رکوع
4308 اصطلاحات فقهی - اصولی«رکوع» یک واژهی قرآنی است که در آیات مختلف با تعابیر گوناگون آمده است. البته این رکوع در آیات قرآن کریم میتواند به معنای تمام زیتون
2474 سرفصلهای قرآنیاگرچه تمام میوهها نعمتی الهی است و خداوند با تعبیراتی؛ نظیر «فاکهة»، «فواکه» و ... از آنها یاد میکند، اما نام برخی محصولات کشاورزی از جمله برخی میوهها به صراحت در سجده ، سجود
- سیر و سفر ، مسافرت، جهانگردی
5038 سرفصلهای قرآنیسیر و سفر و جهانگردی، از موضوعات مورد سفارش قرآن کریم است که در تعالیم پیشوایان دین نیز مورد تأکید قرار گرفته است.یکی از راههای شناخت و
- شب قدر ، لیلة القدر
4729 سرفصلهای قرآنیبر اساس صریح قرآن کریم، شب قدر یکی از شبهای بینظیر در طول سال است؛ چرا که این شب، شب نزول قرآن بوده و قرآن کریم در نزول دفعی خود در این
- شمس ، خورشید ، آفتاب
7168 سرفصلهای قرآنیخورشید، مرکز منظومه شمسی است که چندین کره از جمله زمین بر گرد آن در حرکتند. یکی از عوامل شکلگیری زندگی و حیات در کره زمین و نیز روشنایی آن ناشی از نور خورشید است.
19410 سرفصلهای قرآنیصلاة در لغت به معنای درود است، اما در آموزههای دینی به عبادتی گفته میشود که ما آن را نماز میخوانیم. نماز در تمام ادیان الهی و به ویژه در دین اسلام جایگاه خاصی داش
- صلح ، صلاح، اصلاح، سازش، آشتی
8682 سرفصلهای قرآنی«صلح» در لغت به معنای مسالمت و سازش آمده است. برای این معنا البته در قرآن کریم بیشتر از واژهی «سِلْم» استفاده شده است. با دقت در آیات قرآن که به موضوع عنب ، انگور
3075 سرفصلهای قرآنیانگور(عنب) از میوههایی است که خداوند آن را به عنوان یکی از نعمتهای ارزشمند اعلام کرده و آن را از میوههای پاک بهشتى دانسته است و از این رو در قبر ، آرامگاه ، گورستان
7312 سرفصلهای قرآنیقبرستان جایی است که ادیان و جوامعی که به دفن انسانها بعد از مرگشان معتقدند، اموات خود را در آنجا به خاک میسپارند. در دین قمر ، ماه ، شق القمر
5490 سرفصلهای قرآنیماه جرمی آسمانی است که گرد زمین میچرخد و با استفاده از نور خورشید، شبهای زمین را تا حدودی روشن میسازد. در ضمن نشانهای برای شناخت روزهای ماه است و به همین دلیل، نا
- کمال
8240 سرفصلهای قرآنی«كمال» عبارت است از: «فعليت و هستى محض و نداشتن قوه و استعداد». به عبارتی كمال، داشتن هر چیزی است كه براى شىء، ممكن و لايق باشد. به سخن ديگر، كمال، نقطهی پايان و مرحلهی نهايى و عالى هر شىء و
- مدینه ، مدینة النبي (یثرب)
5861 سرفصلهای قرآنییثرب از شهرهای باستانی عربستان بود که بعد از ظهور اسلام و بعد از هجرت مرض ، بیماری
7034 سرفصلهای قرآنی«مرض» که در فرهنگ فارسی به معنای بیماری است، از واژههایی است که در قرآن و نخل ، نخیل ، خرما
4291 سرفصلهای قرآنینخل به درخت خرما گفته میشود و به زمین و باغی که در آن درخت خرما کاشته شده و محصولش خرما باشد، در فارسی نخلستان میگویند.
نام درخت خرما یا همان نخل بارها در قرآن
- نهر ، بحر ، رود ، دریا ، یمّ
13743 سرفصلهای قرآنیواژههای «بحر، بحار»، «یم» و «نهر، انهار» به معنای رودها و دریاها به مناسبتهای مختلف بارها در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است که در هر مورد اشاره به نعمت ویژه
- وعظ ، موعظه ، پند
5619 سرفصلهای قرآنی«وعظ» و «موعظه»؛ يعنى بیان کردن چيزهایى که دل شنونده را نرم کند؛ مانند: بیان ثواب و عقاب. این موعظه و اندرز دادن، نصيحتى است که شفا دهنده
- هابیل و قابیل
2517 سرفصلهای قرآنیهابیل و قابیل، دو برادر از فرزندان حضرت آدم(ع) بودند که داستان درگیری آنها و کشته شدن هابیل به دست قابیل در قرآن آمده است.
البته ا
- یأجوج و مأجوج
2411 سرفصلهای قرآنیيأجوج و مأجوج از گروههایی هستند كه در قرآن كريم از آنها ياد شده و گزارشهایی در مورد شکل و شمایل آنها در روایات و کتب تاریخی، تفسیری نیز
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
کسانی که عقیده دارند سرقت ادبی از انواع سرقت است چه مبنای فقهی دارند.
12956 حقوق مادی 1391/08/20مفهوم شناسی سرقت در لغت عبارت است از: «گرفتن چیزی به طور پنهانی و مخفیانه».[1] سرقت در اصطلاح فقها و حقوق دانان در بیشتر نوشتههاى فقهى سرقت صریحاً تعریف نشده است. با این حال برخى از فقها ...
-
امام حسن مجتبی(ع) که بود؟ و چه فضائل و مناقبی داشت؟
84092 تاریخ 1390/11/03امام حسن مجتبی فرزند امام علی بن ابیطالب(ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود. در سن 37 سالگی با وی برای خلافت و جانشینی امام علی(ع) بیعت شد. مدت حکومت و زمامداری حضرتش شش ماه و سه روز ...
-
آیا آنچه در مورد خلقت نور ائمه(ع) قبل از آفرینش حضرت آدم(ع) وجود دارد، نوعی تشبیه و استعاره نیست؟
3837 حدیث 1400/07/12بر اساس نظریه ابدیت و دوام فیض، خلقت از عدم محض معنا ندارد؛ بلکه بر این اساس خلقت از عدم به معنای خلقت از عدم مضاف است؛ عدم مضاف یعنی این هیئت و این فرد خاص قبلا نبود، و الآن به وجود آمده است.[1]
-
چرا نمی توانیم از نظر همه مجتهدان استفاده نماییم و بنابرملاک ارجحیت چرا همه ملّت از یک مجتهد ارجح تقلید نمی کنند؟
7692 Laws and Jurisprudence 1389/06/27یکی از راه های انجام وظیفه مکلّفین عمل کردن به احتیاط است که همان استفاده از نظر همه مجتهدین است ، البته باید توجه داشت که این مسیر برای همه مقدور نیست و چه بسا غیر ممکن باشد؛زیرا اوّلاً احاطه بر دیدگاه همه مجتهدان برای تمامی افراد ممکن نیست.
-
کدام صلوات است که پاداش آن برابر با پاداش صدهزار حسنه است؟
13021 حدیث 1397/06/21شیخ صدوق روایت مسندی را نقل کرده که در آن به صلواتی اشاره شده و پاداش آن، برابر با صد هزار حسنه اعلام شده است: امام باقر(ع) فرمود: هر کسی بعد از نماز عصر روز جمعه این صلوات را بفرستد: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ ...
-
تعبیر "سیدة نساء العالمین" برای حضرت مریم (س) ذکر شده است، آیا به کارگیری آن برای حضرت زهرا (س) اشکال ندارد؟
35710 ویژگی ها و مناقب 1390/02/25تعبیر "سیدة نساء العالمین" مستقیماً در قرآن نیامده است. این تعبیر برگرفته از آیه 43 سوره آل عمران است. خداوند خطاب به حضرت مریم (ع) می فرماید: "و اصطفاک علی نساء العالمین"؛ خداوند تو را از بین زنان عالم برگزید. مراد از این آیه این است که خداوند حضرت ...
-
آیا در مورد آثار و نیروهای ماوراء الطبیعه متاثر از اعمال خوب و شر و نشانه ها و سمبل های توحیدی و شیطانی تحقیقاتی صورت گرفته که مورد تایید علمای اسلام باشد؟
19206 شیطان پرستی 1391/10/26در مورد سمبل های شیطان پرستی و فرقه های مشابه، تحقیقات مختلفی در مراکز خاص به عمل آمده و می توان جهت استفاده به آنها مراجعه کرد. ولی تحقیق در مورد انحرافات موجود در عرفان و شناخت عملی و عرفانی نیروها و مشاهدات و تجلیات ماورای طبیعی در سطوح مختلف ...
-
در مواردى قرآن به پیامبرش خطاب کرده که تو مسئول ایمان مردم نیستى و...؛ آیا این موارد با امر به معروف و جهاد ابتدایى منافات ندارد؟
19924 تفسیر 1390/11/20دیدگاه قرآن نسبت به جهاد این است که جهاد چه ابتدایى باشد یا دفاعی، به منظور احیاى حق انسانیت است و توحید از اهم حقوق انسانى میباشد. توحید نفیسترین متاع فطرت است که اسلام براى حفظ و دفاع از چنین حقى، جهاد را تجویز نموده است و امر ...
-
آیا مسلمانان هنگام جنگ خندق، اقدام به آواز خوانی می کردند؟ و آیا این موضوع، پیشنهادی از جانب سلمان فارسی به پیامبر اکرم (ص) بود؟
15534 تاريخ بزرگان 1389/10/15نوعی از سرود حماسی به نام "رجز خوانی" در تاریخ عرب، ریشه ای دیرینه داشته و در جنگ های اسلامی نیز از آن استفاده شده و مورد تأیید صریح یا ضمنی پیامبر (ص) قرار گرفته است. چنین رویکردی، ابتکار سلمان فارسی و یا ایرانیان نبوده، بلکه بیشتر اقوام از ...
-
امامان معصوم(ع) گاه به یاران خود میفرمودند که مادرت به عزایت بنشیند(ثکلتک أمک)! آیا چنین سخنی زیبنده آن بزرگواران بود؟!
15969 معصومین 1397/03/09در سیره عملی پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) میبینیم که آنها هم در مقابل دشمنان و هم در سخنگفتن با دوستان از عبارت «ثَکِلَتْکَ أمّک» استفاده میکردند. در این زمینه، قبل از هر چیز لازم است به مفهومشناسی کلمه «ثکل» بپردازیم. «ثُکل»، در لغت عربی، به معنای فقدان ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
888766 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
772464 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
746680 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
667435 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
652889 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
645125 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
591120 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
578605 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
562263 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
562235 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- جنگ بدر