اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصلهای قرآنی)
-
ابر ، سحاب ، مُزن ، معصرات
5011 سرفصلهای قرآنی
واژهی «سحاب» در زبان فارسی به معنای «ابر» است. در قرآن کریم بارها از ابرها به عنوان یکی از نشانههای پروردگار هستی و نیز یکی نعمتهای ب
-
أذن ، سمع ، گوش ، شنوایی
20981 سرفصلهای قرآنی
«اذن» و «سمع» که در زبان فارسی همان گوش و قوهی شنوایی است، یکی از نعمتهای الهی است که خداوند آنرا به انسان ارزانی داشت تا انسان بتواند
-
باران ، غیث ، مطر
9606 سرفصلهای قرآنی
در قرآن كریم بارها از بارش باران به عنوان یکی از عجائب خلقت و یکی از نعمتهای الهی یاد شده است. قرآن کریم از باران با عباراتی مختلفی یاد م
-
برکت ، مبارک ، تبریک
8137 سرفصلهای قرآنی
لغتشناسان و مفسّران قرآن کریم در مجموع با تعابیر مختلف، برکت را به معنای خیر، خوبی و فایدهای ثابت و پایدار معنا کردهاند؛ مانند اینکه م
-
تمسخر ، استهزاء
9403 سرفصلهای قرآنی
بیشتر واژهشناسان و مفسران قرآن، استهزا را هممعنای تمسخر و سخریه میدانند. معنای این واژه آن است که کسی را تحقیر کنند و شأن و منزلت او را پایین آورند. و یا یک سخن،
-
تهجد ، نماز شب
5291 سرفصلهای قرآنی
واژهی «تهجّد» از ريشهی «هـ، ج، د» از لغات اضداد است كه در هر دو معناى متضاد «خوابیدن در شب» و «شب بيدار بودن» مورد استفاده قرار گرفته اس
-
جنگ أحد
- جنگ بدر
5714 سرفصلهای قرآنی«بدر» روستای کوچکی میان مکه و مدینه بود که چند غزوه از غزوات پیامبر اسلام(ص) را به نام آن روستا خواندهاند و مهمترین آنها جنگ بدر کبرا است. این جنگ در هفدهم ماه ر
- جنگ خندق ، جنگ احزاب
5932 سرفصلهای قرآنیجنگ خندق یا احزاب در سال پنجم هجری رخ داد. این نبرد را از آن جهت خندق مینامند زیرا به پیشنهاد سلمان فارسی، مسلمانان برای مقابله با دشمن د
- حج
6674 سرفصلهای قرآنی«حج» در لغت، قصد كردن چيزى را گويند. و در اصطلاح شرعی، حج عبادت مخصوصى است كه در زمان و مكان معين، و به شكل خاصى، در جوار بيت الله الحرام به منظور اطاعت و تقرّب به
- حکمت ، حکیم
15055 سرفصلهای قرآنی«حكمت» آنگونه که فلاسفه و برخی از مفسران گفتهاند؛ عبارت است از قضاياى حقهاى كه مطابق با واقع باشد؛ يعنى به نحوى مشتمل بر سعادت بشر باشد، مانند معارف الهی در باره مبدأ و معاد. و يا اگر مشتمل بر
- حوا
3869 سرفصلهای قرآنیحضرت حوا(س) نخستین زنی است که پس از آفرینش حضرت آدم(ع) خلق شد. شاید بتوان از ظاهر آیات قرآن در چگونگی
- خسران ، خاسر ، خسارت
11031 سرفصلهای قرآنی«خسر» و «خسران» به معنای هلاکت و گمراهی است. معنای اصلی آن کمی و نقصان است، و اگر آنرا به معنای هلاکت گرفتهاند، از آن جهت بوده که نتیجه
- خیانت ، خائن
4255 سرفصلهای قرآنی«خیانت» در لغت به معنای مخالفت با حق و پیمان است که معمولا به صورت پنهانی انجام میشود و فرد خیانتکار، خائن نامیده میشود.
خیانت
- رجاء ، امید
6371 سرفصلهای قرآنیعلمای اخلاق، رجاء(امید) – که بارها در قرآن کریم از آن یاد شده است – را اینگونه تعریف میکنند:
احساس راحتی رزق ، روزی
15097 سرفصلهای قرآنیكلمهی «رزق» که معادل فارسی آن «روزی» است؛ یعنی هر چيزى كه موجودى ديگر را در بقاى حيات و زندگیاش كمک نمايد، و در صورتى كه آن رزق ضميمهی آن موجود و يا به هر صورتى ملحق به آن شود، حیاتش ادامه می
- رکوع
- زیتون
2782 سرفصلهای قرآنیاگرچه تمام میوهها نعمتی الهی است و خداوند با تعبیراتی؛ نظیر «فاکهة»، «فواکه» و ... از آنها یاد میکند، اما نام برخی محصولات کشاورزی از جمله برخی میوهها به صراحت در سجده ، سجود
- سیر و سفر ، مسافرت، جهانگردی
5886 سرفصلهای قرآنیسیر و سفر و جهانگردی، از موضوعات مورد سفارش قرآن کریم است که در تعالیم پیشوایان دین نیز مورد تأکید قرار گرفته است.یکی از راههای شناخت و
- شب قدر ، لیلة القدر
5432 سرفصلهای قرآنیبر اساس صریح قرآن کریم، شب قدر یکی از شبهای بینظیر در طول سال است؛ چرا که این شب، شب نزول قرآن بوده و قرآن کریم در نزول دفعی خود در این
- شمس ، خورشید ، آفتاب
8244 سرفصلهای قرآنیخورشید، مرکز منظومه شمسی است که چندین کره از جمله زمین بر گرد آن در حرکتند. یکی از عوامل شکلگیری زندگی و حیات در کره زمین و نیز روشنایی آن ناشی از نور خورشید است.
22144 سرفصلهای قرآنیصلاة در لغت به معنای درود است، اما در آموزههای دینی به عبادتی گفته میشود که ما آن را نماز میخوانیم. نماز در تمام ادیان الهی و به ویژه در دین اسلام جایگاه خاصی داش
- صلح ، صلاح، اصلاح، سازش، آشتی
10220 سرفصلهای قرآنی«صلح» در لغت به معنای مسالمت و سازش آمده است. برای این معنا البته در قرآن کریم بیشتر از واژهی «سِلْم» استفاده شده است. با دقت در آیات قرآن که به موضوع عنب ، انگور
3579 سرفصلهای قرآنیانگور(عنب) از میوههایی است که خداوند آن را به عنوان یکی از نعمتهای ارزشمند اعلام کرده و آن را از میوههای پاک بهشتى دانسته است و از این رو در قبر ، آرامگاه ، گورستان
8566 سرفصلهای قرآنیقبرستان جایی است که ادیان و جوامعی که به دفن انسانها بعد از مرگشان معتقدند، اموات خود را در آنجا به خاک میسپارند. در دین قمر ، ماه ، شق القمر
6346 سرفصلهای قرآنیماه جرمی آسمانی است که گرد زمین میچرخد و با استفاده از نور خورشید، شبهای زمین را تا حدودی روشن میسازد. در ضمن نشانهای برای شناخت روزهای ماه است و به همین دلیل، نا
- کمال
9206 سرفصلهای قرآنی«كمال» عبارت است از: «فعليت و هستى محض و نداشتن قوه و استعداد». به عبارتی كمال، داشتن هر چیزی است كه براى شىء، ممكن و لايق باشد. به سخن ديگر، كمال، نقطهی پايان و مرحلهی نهايى و عالى هر شىء و
- مدینه ، مدینة النبي (یثرب)
6928 سرفصلهای قرآنییثرب از شهرهای باستانی عربستان بود که بعد از ظهور اسلام و بعد از هجرت مرض ، بیماری
8030 سرفصلهای قرآنی«مرض» که در فرهنگ فارسی به معنای بیماری است، از واژههایی است که در قرآن و روایات برای مشکلات جسمی و نخل ، نخیل ، خرما
5078 سرفصلهای قرآنینخل به درخت خرما گفته میشود و به زمین و باغی که در آن درخت خرما کاشته شده و محصولش خرما باشد، در فارسی نخلستان میگویند.
نام درخت خرما یا همان نخل بارها در قرآن
- نهر ، بحر ، رود ، دریا ، یمّ
16088 سرفصلهای قرآنیواژههای «بحر، بحار»، «یم» و «نهر، انهار» به معنای رودها و دریاها به مناسبتهای مختلف بارها در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است که در هر مورد اشاره به نعمت ویژه
- وعظ ، موعظه ، پند
6542 سرفصلهای قرآنی«وعظ» و «موعظه»؛ يعنى بیان کردن چيزهایى که دل شنونده را نرم کند؛ مانند: بیان ثواب و عقاب. این موعظه و اندرز دادن، نصيحتى است که شفا دهنده
- هابیل و قابیل
3000 سرفصلهای قرآنیهابیل و قابیل، دو برادر از فرزندان حضرت آدم(ع) بودند که داستان درگیری آنها و کشته شدن هابیل به دست قابیل در قرآن آمده است.
البته ا
- یأجوج و مأجوج
2731 سرفصلهای قرآنیيأجوج و مأجوج از گروههایی هستند كه در قرآن كريم از آنها ياد شده و گزارشهایی در مورد شکل و شمایل آنها در روایات و کتب تاریخی، تفسیری نیز
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
بر اساس نظریه شیعه چگونه امام در همه جا حضور دارد؟
14471 دانش، مقام و توانایی های معصومان 1387/01/29امام جانشین پیامبر(ص) است، و وظایفی که بر عهده پیامبر(ص) است (بجز در یافت وحی) بر عهده امام است. همان گونه که پیامبر(ص) برای انجام وظایف خود نیازی به حضور فیزیکی در تمام نقطات و مکان ها ندارد؛ اجرای تکالیف امامت نیز به حضور فیزیکی امام در تمام ...
-
آیا از نظر اسلام، گناه یک قاتل یا متجاوز کافر، با مسلمان شدن او بخشیده میشود؟
17157 کافر 1385/12/24در اسلام، راجع به افراد کافری که این دین را اختیار میکنند قوانینی مطرح شده است. از جمله اینکه اگر در زمان کفر حقی از حقوق خداوند را ضایع نموده باشد؛ مانند اینکه عبادت واجب را انجام نداده، یا گناهانی را مرتکب شده باشد، از طرف خداوند مورد ...
-
یکی از شرایط برهان آن است که مقدمات آن دائمی باشند. در این زمینه توضیح دهید.
5489 کلیات 1395/07/27علمای منطق در تعریف برهان میگویند: برهان، قیاسی است که از یقینیات تشکیل شده است.[1] مقصود از یقین در اینجا یقین به معنی الاخص است؛ و در تعریف یقین به معنی الاخص میگویند: یقین اعتقادی جزمی است که نه قابل نقض باشد و نه ...
-
آیا خوردن غذاها و نانهایی که زن حائض آنرا خمیر کرده و بعد پخته، اشکال دارد؟
37049 حیض و نفاس 1392/03/28مقدمتاً باید گفت؛ پیش از اسلام در میان بشر این ذهنیت وجود داشت که عادت ماهانه بانوان نوعى پلیدى و نقص است و به همین دلیل، نباید با آنها معاشرت داشت و در همین راستا زنان در ایام عادت مانند یک شىء پلید در گوشهاى محبوس بودهاند و ...
-
اگر پدر به فرزندش دستور دهد که نماز شب بخواند، آیا خواندن نماز شب بر فرزند، واجب خواهد شد؟
10781 گوناگون 1396/03/21به لحاظ شرعی اطاعت از دستورات پدر و مادر واجب نیست، مگر به گونهای باشد که اطاعت نکردن، موجب آزارشان شود، و بر فرض آزار نیز اگر دستورشان به چیزی باشد که فرزند با اطاعت از آنها به دچار سختی و مشقت شود، میتواند اطاعت نکند. بر این ...
-
مگر خداوند در دنیا کار بدی انجام داده که بر اساس روایتی در روز قیامت از فقرا عذرخواهی میکند؟!
13399 حدیث 1396/04/08خدای مهربان به آن اندازه نعمت و برکت در زمین قرار داده که تمام انسانها بتوانند در دنیا زندگی شرافتمندانهای داشته باشند، اما گروهی از مردم به هر دلیلی از جمله برداشتهای بیش از حد مترفین و قدرتمندان، اسرافها و ... نتوانستهاند به سهم خود از نعمتهای دنیا ...
-
آیا بلال حبشی ازدواج کرده بود، و فرزندانی داشت؟
15463 تاريخ بزرگان 1388/02/21گزارشهای تاریخی، همسران متعددی را برای بلال بن رباح اعلام میکنند، از آن جمله آنکه ایشان با بانویی از قبیلهی بنیزهره ازدواج کرد.[1]همچنین گروهی از قبیلهی بنیکنانه (و یا فرزندان ابیبکیر)[2] نزد رسول خدا(ص) آمدند و درخواست نمودند که یکی از خواهرانشان را ...
-
ماجرای یکی از صحابیان شهیدی که زنبورها مانع مثلهشدن او توسط دشمن شدند، چه بود؟
10569 تاريخ بزرگان 1386/09/20صحابه ای که بدنش از سوی زنبورها مورد حمایت، قرار گرفته و حفاظت شده، نامش عاصم بن ثابت انصاری، پسر ابی افلح یا ابن افلح، معروف به "حمی دبر"، است. هنگامی که عاصم در جنگ "ذات الرجیع" به دست هذیل - یکی از دشمنان - ...
-
شیوههای مبارزه امام رضا(ع) با افکار منحرف چگونه بود؟
13159 امام رضا ع 1392/07/30در دوران امام رضا(ع) فرهنگ و معارف شیعی به شکل کامل و گستردهای در میان پیروان این مکتب روشن شده بود؛ زیرا از زمان امام باقر(ع) به بعد و نیز توسط امام صادق و امام کاظم(ع) شمار فراوانی از شیعیان چنان پرورش یافتند که هر کدام استوانهای در ...
-
آیا یک مرد که به همسرش مهریه بدهکار است،می تواند هر سال مازاد عایدی خود را به عنوان بخشی از بدهی، به همسرش بپردازد؟
18478 Laws and Jurisprudence 1389/08/17دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):در صورتی که معمولا (همان گونه که در عرف امروز معمول است) زنان آن را مطالبه نکنند جزء دیونِ قابلِ کسر محسوب نمی شود.پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:مانعی ندارد که ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
892829 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
798442 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
760769 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
684906 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
660908 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
649879 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
602863 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580551 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
572324 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565537 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- جنگ بدر