اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصل‌های قرآنی)
-
تحریر ، فکّ ، عتق ، آزادسازی بردگان
4262 اصطلاحات فقهی - اصولی
«عتق» یا «تحریر رقبه» واژه‌ای قرآنی و فقهی به معنای آزاد کردن برده است.
آزادکردن بردگان به خودی خود، عملی بسیار ارزشمند بوده و از
-
غنی ، بی‌نیازی، مال و ثروت
23514 سرفصل‌های قرآنی
ابتدا باید گفت که غنا و بی‌نیازی واقعی ویژه خداوند بوده و تمام دیگران فقیر الی الله هستند. اما در لایه‌های بعدی و در نگاه مادی نیز نیازهای انسانها قابل شمارش نبوده و فردی می‌تواند در جنبه‌ای بی
-
احسان ، نیکوکاری
11841 سرفصل‌های قرآنی
«إحسان» مصدر باب افعال؛ به معناى نيكى كردن است.
در آیات قرآن و روایات وارده از سوی پیشوایان دین، فراوان به این موضوع سفارش شده است
-
اختلاف ، تفاوت
9327 سرفصل‌های قرآنی
به اختلاف و تفاوت از چند دیدگاه می‌توان نگریست:
1 . ناهماهنگی در کلیت جهان آفرینش و در دستورات خداوند که قرآن و سنت، وجود چنین اختلافی را شدیداً انکار می‌کنن
-
اراده ، مشیت
37833 سرفصل‌های قرآنی
«اراده» در لغت به معنای خواستن، قصد کردن، میل، اشتیاق به انجام کار و... آمده است. البته امروزه «اراده» به معنای «ثبات قدم» نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. مانند مواردی که می‌گویند اراده فلانی قوی و
-
إفک ، ماجرای افک
- برده ، کنیز ، برده‌داری
9463 اصطلاحات فقهی - اصولی«برده» و یا «عبد» به افرادی گفته می‌شد که در زمان‌های گذشته و در جنگ‌ها، طرف‌های درگیر جنگ از سربازان طرف مقابل به عنوان اسیر و غنیمت جنگی گرفته و یا افرادی آنان ر
- تقیه
3358 سرفصل‌های قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- جهاد ، حرب ، قتال ، جنگ ، نبرد
24204 سرفصل‌های قرآنینبرد و جنگ در زبان عربی و در قرآن کریم با واژههای گوناگونی چون «جهاد»، «حرب»، «قتال» و ... بیان شده است که از این میان، واژه «جهاد» در بیشتر موارد، نوعی تقدس را به
- خلقت ، آفرینش ، هستی
32382 سرفصل‌های قرآنیخلقت به معنای آفرینش و پدید آوردن است. مشتقات ریشه «خلق» در قرآن کریم فراوان به کار رفته تا از این طریق بندگان به خالق نظام هستی متوجه شوند و از ذبح
3394 اصطلاحات فقهی - اصولی«ذبح» در لغت به معنای پاره‌كردن گلو است و در استعمال قرآنی هم برای بریدن گلوی انسانها مورد استفاده قرار گرفته است آنجا که روزه
12137 اصطلاحات فقهی - اصولی«روزه» در لغت، به معنی خودداری، امساک و بازایستادن است و در اصطلاح شرعی، خودداری از انجام برخی کارها در طول روز(از اذان صبح تا اذان مغرب)، به نیت انجام دستور الهی می‌باشد.
- زراعت ، کشاورزی ، باغداری
- صلوات، درود
10797 سرفصل‌های قرآنی«صلوات» جمع صلاة است که در منابع اسلامی در چند معنی مورد استفاده قرار گرفته است: 1 . درود خداوند بر بندگانش، 2 . درود مسلمانان بر پیامبر اسلام(ص)، 3 . نماز، 4 . محل برقراری نماز. اما آنچه امروزه
- صور ، نفخ صور ، ناقور
3682 سرفصل‌های قرآنی«نفخ صور» یا «دمیدن در ناقور» اصطلاحی است که با تعابیری؛ مانند «وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّور» و «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُور»، در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است.
این اصطلاح در قرآ
- عبد و عبادت ، بنده و بندگی
35899 سرفصل‌های قرآنی«عبادت» از ریشه «عبد» به معناى نهایت خضوع و تذلّل است. و چون عبادت بالاترین مراتب خضوع است، پس لایق نیست، مگر براى كسی كه اعلى مراتب وجود و كمال و اعظم مراتب نعمت‌ها
- عجله ، شتاب‌زدگی ، عاجله
7719 سرفصل‌های قرآنیعجله یا شتاب‌زدگی از رفتارهایی است که - جز برخی موارد خاص - به عنوان یک ویژگی منفی برای انسانها به شمار می‌آید و در آیات و روایات و نیز در دانش اخلاق اسلامی این موضوع مورد بررسی و گفتگو قرار گرفته
- غرور
6582 سرفصل‌های قرآنیواژهی «غرور» در كلمات عرب بویژه در آيات قرآن و روايات به كار رفته و در گفت‌وگوهاى روزمرّه فارسى زبانان نيز كم و بيش در همان معانى اصلى يا لوازم آن به كار می‌رود. «غَرور»(به فتح غین) و «غُرور»(به
- فضل ، فضیلت ، برتری
21468 سرفصل‌های قرآنییکی از واژههای پرکاربرد در قرآن کریم واژه‌ی «فضل» است که در لغت به معنای زیاده از حد میانه است و به هر بخششی که دادن آن واجب نیست، «فضل»
- فقر ، عیلة ، مسکنة، املاق ، تنگدستی ، نیازمندی
12068 سرفصل‌های قرآنیواژههای برگرفته از ریشه‌های «فقر»، «عیله»، و «املاق» با این‌که معنای نسبتاً مترادف و نزدیک به هم دارند و تمام آنها به معنای نداری و نیازمندی می‌باشند، ولی در برخی منابع، تفاوت‌هایی بین این واژه‌ها
- فکر ، تفکّر
6510 سرفصل‌های قرآنی«فکر»، نیرویی است که «علم» را به سوی «معلوم» می‌برد. و «تفكّر» كوشش و جولان نيروی فکر به اقتضاى عقل و خرد است؛ اين نيروی تفکر ويژهٔ انسان است. تفكّر يا انديشه تنها د
- قربان ، قربانی ، عید قربان ، عید اضحی
5936 سرفصل‌های قرآنیواژه «قربان» به هر چیزی گفته می‌شود که برای نزدیک‌شدن به یک فرد تقدیم می‌شود، اما بیشتر در ارتباط با «ذبح» و قربانی‌کردن حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد که در همین
- قساوت ، سنگدلی
3753 سرفصل‌های قرآنی«قساوت» از ریشه «قَسَوَ» در لغت به معنای غلظت، شدّت و صلابت است. و «قسوة» به معنای رفتن نرمى و دل‌سوزی از دل‌ها است. «قساوت قلب»، یا همان «سنگدلی»، گاهی در رابطه بین انسان و خدا است که در این صورت
- قسم ، حلف ، سوگند
21005 سرفصل‌های قرآنیواژههای «قسم» و «حلف» در زبان عربی مترادف کلمه «سوگند» در زبان فارسی می‌باشد که عبارت از ادعا، اقرار و اعترافی است که شخص خدا، بزرگ و یا هرچیز مورد علاقه‌اش را شاهد می‌گیرد تا درستی گفتار خود را
- کید ، حیله ، مکر ، خدعه ، فریب
15840 سرفصل‌های قرآنیواژههایی از ریشه‌های «مکر»، «کید»، «حیله» و «خدعه» که با وجود برخی تفاوت‌ها تا اندازه‌ای به یک معنا هستند، چندین و چند بار در قرآن کریم
- لعن، سبّ، فحش، توهین، دشنام، نفرین
15665 سرفصل‌های قرآنی«لعن» در لغت به معنای راندن و دور کردن از خوبی به همراه غضب است. لعن اگر از طرف خداوند باشد، در آخرت به معنای عقوبت و مجازات و در دنیا به معنای بسته‌شدن راه رحمت و توفیق الهی است. و اگر لعن از طرف
- لهو و لعب
11365 سرفصل‌های قرآنیواژگان «لهو» و «لعب» در کنار یکدیگر، در شش سوره از قرآن کریم آمده که در چهار مورد واژۀ «لعب» مقدّم بر «لهو» شده و در دو جای دیگر کلمه «لهو
- مَلَک ، ملائکة ، فرشته ، فرشتگان
23812 سرفصل‌های قرآنیكلمۀ "ملائكه" جمع "ملك" - به فتحه لام- به معنای موجوداتى است که مخلوق و واسطۀ بين خدا و بين عالم مشهوداند. قرآن کریم کارهای فراوانی را برای فرشتگان برشمرده است. وساط
- مباهله
2595 سرفصل‌های قرآنی«مباهله» يعنى نفرين كردن يکديگر با این هدف که هر كس بر باطل است مورد غضب الاهى قرار گيرد، و آن‌كس كه بر حق است شناخته شود و بدين گونه حق ا
- محرومیت ، حرمان
2478 سرفصل‌های قرآنی«محرومیت» در لغت به معنای بی‌بهره بودن و نصیب نداشتن است. آنچه در تعالیم دینی آمده این است که خدای متعال رحمتش آن‌چنان گسترده است که شامل تمام انسانها و تمام موجودات می‌شود: « نشوز
3825 اصطلاحات فقهی - اصولی«نشوز» یک اصطلاح فقهی و حقوقی در ارتباط با حقوق و وظایف زناشویی بین زن و شوهر است؛ لذا «ناشز» و «ناشزه» به مرد يا زنى گفته مى‌شود كه حقوق
- نصر ، غلبه ، فتح ، کمک ، پیروزی
26275 سرفصل‌های قرآنی«نصر» و «فتح» واژههایی قرآنی می‌باشند که خود این واژه‌ها و نیز مشتقات آن، فراوان در قرآن به کار رفته و دو سوره پر محتوا نیز به همین نام‌ها اختصاص یافته است.
البته قرآن، از ریشه‌های دیگری
- نماز جمعه
- والدین ، پدر ، مادر ، آباء ، أمهات
25607 سرفصل‌های قرآنیپدر و مادر از مهم‌ترین افرادی هستند که بر گردن انسانها حق داشته و در تمام مکاتب الهی و به ویژه دین مقدس اسلام بر احترام به والدین و مراقبت از آنان تأکید شده و توصیه شده که جز در مواردی مانند شرک ب
- ولایت، ولی ، مولی ، تولیت
20170 سرفصل‌های قرآنی«ولايت» از ريشه لغوی «وَلِىَ» می‌باشد که دارای معانی گوناگونی بوده و در هر سخن، باید معنای آن را با قرائن و شواهد پیرامونی به دست آورد.
ولایت در درجات مختلفی رده‌بندی می‌شود و از ولایت خداو
پرسش های اتفاقی
-
اگر انسان به جهت بوی مخصوص منی شک کند که محتلم شده یا نه وظیفه‌اش چیست؟
37352 جنابت 1386/04/26از نظر اسلام در مسائل طهارت و نجاست - که جنابت از شاخه‌های آن است -، شک و تردید هیچ اعتباری ندارد و نباید به آن اعتنا کرد. همچنین غسل جنابت در صورتی بر انسان واجب می‌شود که نشانه‌های منی وجود داشته باشد و یا ...
-
تفسیر «هُوَ الاوّل و الآخر و الظاهر و الباطن» چیست؟
44308 تفسیر 1392/05/28در قرآن کریم خداوند این‌‌گونه معرفی شده است: «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الاَخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْبَاطِنُ وَ هُوَ بِکلُِّ شىَْءٍ عَلِیمٌ». امام صادق(ع) در معنای «الْأَوَّلُ» فرموده: خداوند نخستین موجودی است که قبل از او اوّلى نبوده، و آغازى بر او مقدّم نیست، و «الاَخِرُ» یعنی هر چیز ...
-
آیا می‌توان به امام جماعتی اقتدا نمود که نظام ولایت فقیه و یا هر نوع حکومت اسلامی را نپذیرفته و یا با رهبران آن هم‌عقیده نیست؟ در صورت عدم جواز، حکم نمازهای قبلی چیست؟
4365 1401/12/11در پاسخ به این پرسش باید گفت:برخی روحانیون که -البته گروهی از آنان مسند امامت جماعت را نیز بر عهده دارند– مخالفتشان با تشکیل نظام اسلامی، تنها بر اساس مبانی فکری است؛ یعنی آنان با بررسی منابع و با استفاده از مبانی اجتهادی خود به این نتیجه نرسیده‌اند که برپایی ...
-
عثمان بن مظعون از چه ویژگی‌هایی برخوردار بود که امام علی(ع) به جهت علاقه‌ی شدید به او نام فرزندش را عثمان گذاشت؟
12511 تاريخ بزرگان 1399/04/08عثمان بن مظعون بن حبیب بن وهب بن حذافة بن جمح بن عمرو ابن هصیص القرشی الجمحی، با کنیه‌ی «ابوسائب» از افراد سرشناس سرزمین حجاز بود.[1]مادرش «سخیله دختر عنبس بن وهبان بن وهب»،[2] و نام همسر وی «خوله بنت حکیم بن حارثه» بود که از وی ...
-
شراب طهور چه نوع نوشیدنی است؟
52548 اوصاف بهشت و جهنم 1386/09/17«شراب» به معناى نوشیدنى و «طهور» به معناى چیزى است که پاک و پاک کننده است. از آیات مختلف استفاده می‌شود که در بهشت انواع نوشیدنی‌هاى گوارا و پاک با کیفیت‌هاى متنوع وجود دارد. در این‌که منظور از «شراب طهور» چیست، چند قول وجود دارد. بعضى گفته‌اند ...
-
تفسیر آیۀ "وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللَّاتِي لا يَرْجُونَ نِكاحاً فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُناحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزِينَةٍ"، بنابر نظر اهل بیت(ع) چیست؟
20451 Laws and Jurisprudence 1391/01/31با بررسی روایات وارده در ذیل آیۀ مورد سؤال، معنا و مفهوم آیه این است که آن دسته از زنانی که سالخورده شدند، به گونه ای که میل و رغبتی به ازدواج ندارند و دیگران هم به جهت سالخوردگی آنها میل و رغبتی برای ازدواج با آنها ...
-
آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
14769 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
-
آیا امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در یک درگیری نمایشی، وضوی صحیح را به پیرمردی یاد دادند؟
21782 گوناگون 1393/11/27تعدادی از منابع، روایتی را نقل کرده‌اند که بنابر آن، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در دوران کودکی به بهترین وجه ممکن، وظیفه امر به معروف را نسبت به یک پیرمرد انجام دادند. این داستان چنین است: این دو امام بزرگوار در کودکی با پیرمردى برخورد ...
-
آیا اگر خداوند ما را پس از مردن، دوباره به دنیا برمی‌گرداند، ما اصلاح می‌شدیم؟
19798 قرآن 1386/04/14اولاً بازگشت دوباره به دنیا از روی میل و خواسته‌ی افراد، موجب می‌شود که نظام آفرینش و بعثت انبیای الهی عبث و بیهوده باشند. ثانیاً بر فرض محال که این افراد به دنیا برگردند، معلوم نیست اعمال خوبی انجام دهند؛ چون دنیا همان دنیا و آنها نیز دارای ...
-
آیا برای دو فرزند می‌توان یک حیوان عقیقه کرد؟
26621 گوناگون 1391/08/28خیر، جهت عقیقه، برای هر کدام، حیوانی جداگانه ذبح می شود.[1] همان‌طور که در روایتی آمده است که؛ «وقتی امام صادق(ع) صاحب دو فرزند پسر شد، به زید بن على فرمود: دو گوسفند براى عقیقه بخرد».[2]
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
894887 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهان‌شمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
804873 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
773552 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
691761 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
664561 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
651531 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
608177 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
598308 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
581616 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا گفتن اذان و اقامه در نماز واجب است، و آیا می‌توان با یک اذان و اقامه، چند نماز خواند؟
572277 وضو، اذان و نماز 1388/11/13برخی از فقهای گذشته، مثل ابن عقیل و ابن جنید، اذان و اقامه را واجب می‌دانند.[1] اما اکثر مراجع معظم تقلید در احکام اذان و اقامه می‌فرمایند: برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیّه(نمازهای واجبی که در هر روز خوانده می‌شود) اذان و ...
- برده ، کنیز ، برده‌داری
