اصطلاحات و مدخل ها
-
تجارت ، بازرگانی
2800 سرفصلهای قرآنی
«تجارت» و «بازرگانی» در لغت و عرف مردم به انجام مبادلات و داد و ستدها با هدف به دست آوردن سود گفته میشود و نیز به فعالیتهایی که در جریان مبادله کالا و یا خدمات از مرحلهی تولید تا مرحله مصرف انجا
-
تجری ، متجری
1795 اصطلاحات فقهی - اصولی
تجرّی يعنى جرأت و بیپروايى نشاندادن در مخالفت عملی با شرع مقدس، مانند آنکه فردی معتقد باشد که کار مورد نظر او، گناه و خلاف شرع است و با
-
تجسم اعمال
5380 سرفصلهای قرآنی
«تجسم اعمال»، یا «تجسّد اعمال» و یا «تمثّل اعمال»، به معنای مجسم شدن اعمال آدمیان در روز قیامت است. معنای تجسم اعمال این است که اعمال نیک دنیایی انسان در قیامت تغییر شکل داده، به ص
-
تحدّی
5003 سرفصلهای قرآنی
«تحدّی» به معنای همآورد طلبیدن، و دعوت نمودن خصم به مبارزه و پیروزی بر دشمن است.
مراد از تحدی قرآن اين است كه قرآن، انسانها را به همآوردى خوانده و از آنان خواسته است، اگر میتوانند سوره
-
تحریف قرآن
5388 سرفصلهای قرآنی
از دیرباز، گفتوگوهای فراوانی میان مفسران، در زمینه «تحریف قرآن» وجود داشته و اکثریت دانشمندان شیعه و اهل سنت، معتقد به عدم تحریف قرآن بوده و هستند. البته تعداد اندکی از پیروان این دو گروه مهم اسل
-
تحف العقول
1951 کتابها
کتاب تحف العقول تألیف حسن بن على بن حسین بن شعبه حُرّانى حلبى معروف به «ابن شعبه حرانی»، از شخصیتهاى برجسته شیعی در قرن چهارم هجرى بوده و به عنوان یکى از ارزشمندترین تألیفات ایشان ارزیابی شده و مو
-
تخلیه روح
2227 اصطلاحات عرفانی
عرفا معتقدند که انسان در پرتو تزکیه نفس دارای این توانایی میشود که بتواند به صورت اختیاری «روح» خود را از بدن مادیاش رها کند که البته این موضوع با «مرگ» متفاوت است و چیزی شبیه «خواب» است. به این
-
تدبیر ، تدبیر منزل
3627 سرفصلهای قرآنی
«تدبیر» یکی از مشتقات ریشه «دَبَرَ» بوده و در لغت به معنای انديشيدن و عاقبتبينى در كارها و امور است، که به تنظیم و اداره کردن و مدیریت، توسعهی معنایی داده شده است. مقصود از اصطلاح «تدبیر منزل» نی
-
ترتیل
1809 سرفصلهای قرآنی
«ترتیل» از ریشه «رَتَل»، به معنای منظم و استوار كردن آمده است. مراد از «ترتیل قرآن» با توجه به معناى لغوى این كلمه، آن است كه همانگونه که قرآن به تدریج و آرام آرام بر قلب پیامبر(ص) نازل شده، با آر
-
تسبیح
16897 سرفصلهای قرآنی
در قرآن کریم بارها خداوند «تسبیح» شده و به افراد باایمان نیز توصیه شده تا به «تسبیح» خداوند بپردازند.
«تسبیح» به معنای منزه و مبرا و پاک و مقدّس دانستن خداوند است، از هرنقص و از هر نیاز و ا
-
تسبیحات اربعه
4801 اصطلاحات فقهی - اصولی
تسبیح به معنای منزه و پاک و مقدّس دانستن خداوند است که ذکرهای متفاوتی برای آن وجود دارد. یکی از این ذکرها «تسبیحات اربعه» بوده و شامل چهار ذکری است که در نمازهای روز
-
تسبیحات فاطمه زهرا(س)
2586 اصطلاحات فقهی - اصولی
ذکرهای متنوعی برای تسبیح خداوند وجود دارد و تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(س) از برجستهترین آنهاست که
-
تسلسل، برهان تسلسل
5282 طبقهبندی نشده
«تسلسل» در لغت به معنای روان شدن آب و هر امری است که وجود آن موقوف به وجود دیگری باشد.
تسلسل در اصطلاح فلسفه، یعنی ترتب و ادامۀ سلسلۀ علت و معلول تا بینهایت. به عبارت دیگر
-
تسمع بالمعیدي خیرٌ من أن تراه.
1640 ضرب المثلها
رجوع کنید: «شنیدن کی بود مانند دیدن».
-
تصور و تصدیق
2705 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تصوف
3105 اصطلاحات عرفانی
تصوف شیوه خاصی از سیر و سلوک است که در آن صوفی تلاش میکند تا با زندگی اخلاقمدارانه و زاهدانه و همراه با سختگیری بر نفس حیوانی خود و ترک دنیا و دروننگری و مراقبه، به تعالی روح خود و طی مقامات و
-
تغابن، یوم التغابن
2238 سرفصلهای قرآنی
یکی از نامهای روز قیامت در قرآن کریم، «یوم التغابن» است. در روزى که انسان نتیجه اعمالش را میبیند، «غابن» (برنده) و «مغبون» (بازنده) شناخته میشوند، روزى كه روشن میشود چه كسانى در تجارت خود در
-
تفسیر عیاشی
1888 کتابها
نام کتاب: تفسیر عیاشی مؤلف: محمد بن مسعود بن محمد عیاشی سمرقندی (متوفای 320 ق) موضوع: تفسیر قرآن + روایات
-
تفسیر قرآن ، مفسران و دانش تفسیر
7892 سرفصلهای قرآنی
واژهی «تفسير» در لغت عرب يا از «فسر» گرفته شده که برخی آن را اشتقاق و قلبی از ریشه «سفر» میدانند.
تفسیر با واژههایی مانند «ابانه، تبيين، تقلید ، پیروی
4910 سرفصلهای قرآنی«تقلید» در اصطلاح یعنی پیروی کردن از کسی بدون درخواست دلیل. تقلید از جمله موضوعات نسبی است که به حسب شرایط؛ گاه خوب و گاه بد به حساب میآید. قرآن كریم نیز به روشنی ا
- تقوا (متّقی)
37279 سرفصلهای قرآنی"تقوا" اصطلاحی قرآنی است که از دیدگاه لغتشناسی از ریشه "وقی، یقی، وقايه" استخراج شده است. «تقوی» به معناى قرار دادن خویشتن در پناهگاه است. و در اصطلاح شرع، به معناى خويشتندارى در برابر گناهان اس
- تقیه
3211 سرفصلهای قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- تکبر(کبر، استکبار، خود بزرگبینی، فخرفروشی)
15662 سرفصلهای قرآنیتنها خداست که بزرگتر از آن است که توصیف شود و هر که خود را بزرگ بپندارد، گویا خود را در میدان مبارزه با خدا قرار داده داست. «تکبر» از ریشه «کبر» به معنای خود بزرگبینی، و داشتن روحیه استکبار، یكی ا
- تمثیل
1604 اصطلاحات منطقی«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
- تمسخر ، استهزاء
9554 سرفصلهای قرآنیبیشتر واژهشناسان و مفسران قرآن، استهزا را هممعنای تمسخر و سخریه میدانند. معنای این واژه آن است که کسی را تحقیر کنند و شأن و منزلت او را پایین آورند. و یا یک سخن،
- تناسخ
- تواضع
4008 اصطلاحات اخلاقی«تواضع»؛ یعنی رعایت ادب، فروتنی و افتادگی در برابر مردم و دوری از خودبینی و خودپسندی.
تواضع یکی از صفات و حالات درونی انسان است که در رفتار و کردار او نمود پیدا میکند.
یکی از رفتار
- توبه
17901 سرفصلهای قرآنی«توبه» یكی از موضوعات مهم و اساسی است كه در مكتب اسلام و دیگر ادیان آسمانی بدان توجه شده و درباره آن فراوان سخن رفته است. واژه «توبه» و مشتقات آن در قرآن هم به معنای «رجوع انسان گناهکار»، هم به مع
- توحید
13241 سرفصلهای قرآنیتوحید که از مهمترین اصول ادیان ابراهیمی است، در لغت به معنای یکی دانستن و در اصطلاح اهل کلام، یگانه دانستن و یکتا شمردن خدای متعال است. و در نقطۀ مقابل آن، شرک به خدا قرار دارد که قرآن مجید از آن
- تورات
10822 سرفصلهای قرآنی«تورات» کتاب آسمانی حضرت موسی(ع) و کتاب مقدس یهودیان میباشد که معنایش
- توسل ، وسیله
6163 سرفصلهای قرآنی«توسل» از نظر لغتشناسان عبارت است از: هر چیزی که انسان برای دستیابی به هدف خویش، با میل و رغبت به آن متوسل شود. برخی هم گفتهاند: توسّل عبارت است از: توکل
11265 سرفصلهای قرآنییکی از مفاهیم عام اشاره شده در قرآن کریم که در دانش اخلاق اسلامی به عنوان یکی از فضائل به شمار آمده است، مفهوم «توکل» میباشد که ناظر به صفتی نفسانی و بیانگر رابطها
- تهجد ، نماز شب
5383 سرفصلهای قرآنیواژهی «تهجّد» از ريشهی «هـ، ج، د» از لغات اضداد است كه در هر دو معناى متضاد «خوابیدن در شب» و «شب بيدار بودن» مورد استفاده قرار گرفته اس
- تهمت (بهتان، افترا)
14230 سرفصلهای قرآنی«افتراء» از ماده «فری» در لغت، به معنای دروغ بزرگی است که موجب تعجب شود. همچنین به معنای قذف به زنا نیز آمده است. افتراء در اصلاح به معنای از پیش خود بافتن، به دروغ به کسی چیزی نسبت دادن، و متهم س
- تین ، انجیر
2184 سرفصلهای قرآنی«تین» در لغت به معنای «انجیر»نوعی میوه است. این واژه در قرآن كریم نام نود و پنجمین سوره این کتاب مقدس نیز قرار گرفته است که در آن سوره، خد
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
- تقوا (متّقی)
پرسش های اتفاقی
-
مقصود از دو اصطلاح عرفانی «قوس صعود» و «قوس نزول» چیست؟ و چه تفاوتی با هم دارند؟
35756 Theoretical 1386/02/08حقیقت هستى داراى دو طرف است؛ از یک طرف به فعلیت محض و کمال مطلق میرسد، و از طرف دیگر به قوه محض و پذیرش صرف منتهى میگردد، و فاصله بین این دو طرف را مراحل متوسط وجود تشکیل میدهد.نور وجود از مبدأ وجود به مرحله قوه محض ...
-
دیدگاه اکثریت علما بعد از غیبت کبرا در مورد ولایت فقیه چیست؟
31459 پیشینه تاریخی ولایت فقیه 1386/06/10بیش از هزار سال است که علماى شیعه به طرح مسئله ولایت فقیه و حدود و اختیارات آن پرداختهاند. برخى؛ مانند ابوصلاح حلبى و ابن ادریس حلى در کتابهای خود در فصلى جداگانه به شرح شرایط نایب امام معصوم(ع) پرداخته و برخى دیگر به گوشهاى از وظایف ...
-
چگونه توانایی های ساحران که با زیر پا گذاشتن مقدّسات و احکام الهی به این درجه می رسند، قابل پذیرش است؟ در حالی که هیچ چیز بدون اذن الاهی ممکن نیست.
15241 سحر و جادو 1390/05/16گرچه تمام امور دنیا با اذن و اراده الهی پابرجا است، اما تدبیر ربوبی بر این قرار گرفته که اجرای آن امور بر اساس اسباب و مسبّبات باشد و این قانون عام و جهان شمول است. بر اساس آموزه های دینی، افراد ناشایست نیز می توانند به توانایی های خارق العاده ...
-
اثبات خدا به قوانین منطق وابسته است و یا قوانین منطقی وابسته به اثبات خداست؟
7800 منطق 1395/02/14در پاسخ به این سؤال توجه به این نکته ضروری است که منطق به خداوند وابسته است؛ به این معنا که قواعد منطقی در واقع همان شیوه تفکر صحیح است. بنابر این، همانگونه که انسان در ذات خود محتاج و وابسته به خداوند است در تمام ویژگیهای ذاتی ...
-
«نصب» چه تفاوتی با «حرب» دارد؟ و آیا «ناصبی» و «محارب» معنایشان یکی است؟
5763 لغت شناسی 1398/03/02واژه «حَرْب»، به معنای جنگ و نبرد و نقیض سَلْم (صلح و آشتی) است.[1] اما «نصب» به معنای خود را به سختی و مشقت انداختن است.[2] البته گاهی این مشقت در جهت مثبت بوده و گاه در جهت منفی. همان
-
چرا حبیب بن مظاهر جدای از شهدای دیگر در بالای سر دفن شد؟
17688 اهل بیت و یاران 1396/05/07آنچه در گزارشهای موجود در کتب کهن مانند -ارشاد شیخ مفید (م 413ق)- وجود دارد، غیر از امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل(ع) و حضرت علی اکبر(ع)، جایگاه دقیق دفن شهیدان کربلا گزارش نشده است. البته گزارش است که شهدا در پیرامون حضرتشان چه بالا سر و چه پایین سر ...
-
چرا محمد بن حنفیه، امام حسین را در نهضت کربلا یاری نکرد؟ آیا آنچه را که درباره وی می گویند که ادعای امامت داشت صحیح است؟
76226 تاريخ بزرگان 1390/02/29قضاوت در باره شخصیت و فضایل ایمانی و اخلاقی محمد بن حنفیه -با توجه به تحریفاتی که در طول تاریخ در باره شخصیت و جایگاه این مرد بزرگ صورت گرفته- جدا سخت است. اما با کنکاش و جست و جو از لابلای شواهد و قراین پراکنده در منابع تاریخی می ...
-
آیا میتوان در پرداخت فطریه، میانگین قیمت دو جنس را پرداخت نمود؟
14316 زکات فطره 1392/05/16کسى که فطریه چند نفر را میدهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد، پس اگر مثلاً فطریه بعضى را گندم و فطریه بعض دیگر را از برنج بدهد [یا قیمت آنرا بپردازد]، کافى است.[1] اما در پرداخت فطریه هر نفر، نمیتوان ...
-
لطفاً نظر خود را در باره احکام و آداب قربانی در حج و غیر حج بیان فرمایید. و آیا قربانی باید حیوان نر باشد؟
27352 Laws and Jurisprudence 1390/08/14اگر چه تفصیل و جزئیات احکام شرعی را باید در رساله های عملیه مراجع، جست و جو کرد، اما آنچه به طور کلی می توان گفت این است که از نظر مکتب اهلبیت (ع) قربانی کردن در روز عید قربان یا مستحب بوده و یا واجب. قربانی مستحب؛ یعنی ...
-
معنای «طلوع»، «مطلع»، «اطلاع» و دیگر مشتقات ریشه «ط ل ع» در قرآن چیست؟
1527 تفسیر 1403/03/10نخست باید گفت؛ نوزده کلمه در قرآن وجود دارد که از ریشه «ط ل ع» ساخته شده است، که بر حسب ویژگیهای ساختاری خود و در قالبهای گوناگون، معانی متفاوتی دارند:بر اساس نظر لغتدانان، مشتقات ثلاثی مجرد این ریشه در قالب فعلی به معناى «آشکار شد»، و در قالب مصدری ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
893258 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
800433 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
765481 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
687047 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
661919 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650366 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
604436 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580833 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
579742 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
565058 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...