اصطلاحات و مدخل ها
-
افق مبین
1202 سرفصلهای قرآنی
«افق مبین» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره تکویر آمده است.كلمه «افق مبين» (افق روشن) به معناى ناحيهی ظاهر و آشکار است. از آنجا که جبرئیل امین(ع) هنگام ابلاغ وحی معمولاً به صورت انسانى خو
-
اقاله
1412 اصطلاحات فقهی - اصولی
«اقاله» به معنای درخواست فسخ معامله از جانب یکی از طرفین و پذیرش آن توسط طرف مقابل میباشد. در روایات توصیه شده که در حدّ امکان، درخواست طرف مقابل برای فسخ معامله را بپذیریم، گرچه او هیچ راه قانونی
-
اکراه ، اجبار
3135 سرفصلهای قرآنی
«اكراه»، به معناى آن است كه كسى را به اجبار وادار به كارى كنند. بر اساس صریح قرآن در پذیرش دین، اکراه و اجباری وجود ندارد:«لا اكراه فى الد
-
الجمع مهما أمکن أولی من الطرح
1455 اصطلاحات فقهی - اصولی
این قاعده در گسترههای فراوانی مانند دانش فقه، بررسی روایات و ... کاربرد دارد و معنای سادهاش آن است که اگر دو گزارش وجود داشته باشد که به ظاهر با هم متفاوتاند، چند راه حل را پیش رو خواهیم داشت:
-
الخیر فی ما وقع
2075 ضرب المثلها
معنا و مفهوم این ضرب المثل آن است که هر اتفاقی که برای انسان رخ داده و یا میدهد، خیر او در همان نهفته است و به عبارت دیگر «هرچه پیش آید،
-
الضرورات تبیح المحظورات
1750 اصطلاحات فقهی - اصولی
رجوع کنید: «قاعده اضطرار».
-
اللهوف علی قتلی الطفوف
2066 کتابها
کتاب «اللهوف علی قتلی الطفوف» یا (آههاى سوزان بر کشتگان بیابان) اثری از سید بن طاووس معروف به «ابن طاووس»(664 ق) میباشد که از مقاتل معتبر و قابل استناد به شمار آمده و پیرامون شرح قیام امام حسین(ع
-
الیا
1921 پیامبران
از برخی منابع روایی و تاریخی چنین برداشت میشود که «الیا» از پیامبران به حق بنی اسرائیل بود و «یسع» پیامبر که نامش در قرآن کریم ذکر شده، از شاگردان او بود. همچنین در گزارشی گفته شده است، الیای نبی
-
ام سلمه
1523 شخصیتها
ام سلمه، کنیهی یکی از امهات المؤمنین و یکی از همسران گرامی پیامبر اسلام(ص) است
-
ام کلثوم بنت علی
1685 شخصیتها
«امكلثوم» دختر امام على بن أبیطالب(ع) و حضرت فاطمه(س) و نوه ام وهب
1277 شخصیتها- امام ، امامت
6986 سرفصلهای قرآنی"امام" در لغت به معنا قائد و پیشوا است و امامت به معنای پیشوایی و رهبری است. در قرآن کریم، اصطلاح «امام» برای پیشوایان دینی، کتاب آسمانی، دفتر اعمال، مسیر روشن و حتی برای سردمداران کفر مورد استفاده
- امام باقر(محمّد بن علی)
4544 چهارده معصومپنجمین امام شیعیان، محمّد بن علی بن الحسین(ع)، ملقب به باقر بوده و کنیه ایشان ابو جعفر میباشد. برخى تولد آنحضرت را در اول ماه رجب مصادف با روز جمعه میدانند و برخى ديگر، سوم صفر را روز میلاد حضرت
- امام جواد(محمد بن علی، محمد تقی)
3334 چهارده معصومامام جواد(ع) امام نهم شیعیان است. نام آن حضرت، محمد و كنيه ایشان؛ ابو جعفر ثانی و ابو علی است. لقبهای ایشان عبارت است از: مختار، متوكّل، متّقى، زكىّ، تقى، مُنتَجَب، مرتضى، قانِع، جواد و عالِم.
- امام حسن مجتبی(حسن بن علی)
4687 چهارده معصومامام حسن مجتبی(ع) اولین نوه پیامبر اسلام(ص) و اولین فرزند مشترک امام علی بن ابیطالب(ع) و حضرت زهرا(س)
- امام حسین(حسین بن علی، سید الشهداء)
6288 چهارده معصومامام حسین(ع)، دومین نوه پیامبر اسلام(ص)، فرزند دوم امام علی بن ابیطالب(ع) و حضرت زهرا(س) و امام سوم
- امام رضا(علی بن موسی)
5202 چهارده معصومامام علی بن موسی الرضا(ع) هشتمین امام شیعیان از سلالهی پاک رسول خدا(ص) و هشتمین جانشین پیامبر مکرم اسلام(ص) است. بنابر نظر مشهور مورّخان، آنحضرت در یازدهم ذی القعد
- امام سجاد(علی بن الحسین، زین العابدین)
5645 چهارده معصومامام علی بن الحسین(ع) معروف به سجاد و زین العابدین، چهارمین امام شیعیان است. آنحضرت در سال 38 قمری در شهر مدینه، و در زمانی به دنیا آمد كه جد بزرگوارش امام علی بن ابیط
- امام صادق(جعفر بن محمد)
6598 چهارده معصومامام جعفر صادق(ع) ششمین امام شیعیان است که در سال 80 یا 83 هجری قمری در مدینه دیده به جهان گشود. پدر بزرگوارشان امام محمد باقر(ع)، و مادر حضرتشان، ام فروه دختر قاسم
- امام عسکری(حسن بن علی، حسن عسکری)
4702 چهارده معصومامام حسن عسكرى(ع)، که به «ابو محمد» نیز شناخته میشود، یازدهمین امام شیعیان است که در روز جمعه هشتم ربيع الثانی 232 هجری در شهر مدینه به دنیا آمد. پدرش امام دهم حضرت اما
- امام علی(علی بن ابی طالب)
7579 چهارده معصومامام علی(ع) پسرعمو، وصی و جانشین پیامبر اسلام(ص) و اولین امام شیعیان است. بر اساس روایات مشهور از منابع معتبر، امام علی(ع) در روز جمعه، سيزدهم ماه رجب، سال سىام عام
- امام کاظم(موسی بن جعفر)
3645 چهارده معصومامام موسای کاظم(ع)، هفتمین امام شیعیان و فرزند امام صادق(ع) است. مادر حضرتشان حمیدهٔ بربریه نام دارد. همچنین به او حمیدهٔ مصفّاه هم گفته شده است.
امام کاظم(
- امام مهدی(محمد بن حسن)
4799 چهارده معصومامام مهدی(عج) امام دوازدهم شیعیان، در سال 255 قمری در سامراء متولد شده و تا برقراری عدالت کامل در جهان زنده بوده اما در پس پرده غیبت میباشد. حضرتشان فرزند اما
- امام هادی(علی بن محمد، نقی)
2795 چهارده معصومامام هادی(ع) پيشواى دهم شيعيان، بنابر نظر مشهور در نیمۀ ذيحجه سال 212 هجری در شهر مدينه بهدنيا آمد. پدر بزرگوارش پيشواى نهم، امام جواد(ع) و مادرش بانوى گرامى «سُمان
- امانت ، امین
4017 اصطلاحات فقهی - اصولییکی از آموزهها و تعالیم قرآن کریم موضوع «امانت» است. و به کسی که از امانت مردم حفاظت و نگهداری میکند «امین» و «امانتدار» گفته میشود. در منابع امتثال
1926 اصطلاحات فقهی - اصولیمعنای لغوی «امتثال» پیروی است و در فقه و اصول به «موافقت عملى با شارع که با قصد قربت انجام شده» امتثال میگویند. در دانش اصول فقه، چهار نوع از «امتثال» مورد بررسی قرار گرفته است: «امتثال علمى تفصی
- امتحان ، ابتلاء ، بلا، دشواریها
12375 سرفصلهای قرآنیامتحان به معنای آزمایش افرادی توسط دیگران است.
يكى از سنتهاى خدا در مورد بشر اين است كه او را همواره مورد آزمايش قرار میدهد. اين حقيقت در آيات و روایات فراوانی مورد تأکید قرار گرفته است و
- امر ارشادی ، نهی ارشادی
2955 اصطلاحات فقهی - اصولیاوامر و نواهی ارشادى به توصیههایی از جانب شارع گفته مىشود که جنبه تشریع و قانونگذاری نداشته، بلکه تنها نوعی آگاهی دادن به مکلّف میباشد. به عنوان نمونه اگر توصیهای وجود داشته باشد که «هنگام فلا
- امر مولوی ، نهی مولوی
2311 اصطلاحات فقهی - اصولیاوامر و نواهی مولوی، به آن دسته از فرمانهای الاهی گفته میشود که به عنوان یک دستور شرعی صادرشده باشد و در آن «بعث حقیقی» وجود داشته باشد؛ مانند امر به نماز و روزه و نهی از نوشیدن شراب که عمل به آنه
- امّی، أمیین
1835 سرفصلهای قرآنیواژه «امی» اصطلاح قرآنی است که به عنوان یک ویژگی برای پیامبر اسلام(ص) ذکر شده، و اصطلاح «امیین» نیز صفتی برای مردم جزیرة العرب میباشد.
امی به کسی گفته میشود که خواندن و نوشتن را نیاموخته
- امیه بن عبد شمس
1231 شخصیتهاامیه كه تيرهی مشهور بنیاميه (امویان) به او منسوب است، یکی از چند پسر عبدشمس بن عبدمناف بود؛ از این رو دودمانهای بنیامیه و بنیهاشم در عبدمناف به یکدیگر پیوند می
- انجیل
5562 سرفصلهای قرآنیاز برجستهترین کتابهای آسمانی، کتاب «انجیل» است که از طرف پروردگار بر حضرت عیسی(ع) نازل شد و اگر چه به عنوان «معجزه الهی» از سوی این پیامبر بزرگ مطرح نشده، اما کتاب هدایتی است که هم کتاب آسمانی قب
- انذار ، ترساندن
14017 سرفصلهای قرآنیخداوند همانگونه که افراد باایمان را به بهشت و رضوان الهی بشارت میدهد، به واسطه فرستادگان خود و نیز با استفاده از برخی رخدادها مردم را از ع
- انس بن حارث
1780 شخصیتهاانس بن حارث از تیره «بنى کاهل» از قبله «بنى اسد» بود که از اصحاب پیامبر(ص) به شمار آمده و به همراه حضرتشان در جنگهای بدر و حنین شرکت داشت. گزارش شده که او روایتی از پیامبر اسلام(ص) در مورد امام حس
- انسان ، ناس ، بشر ، بنی آدم
پرسش های اتفاقی
-
قرآن کریم در آیهای اعلام میکند که تنها عجوزی از خاندان لوط مبتلا به عذاب شد و در آیهای دیگر بیان میکند که همسرش نجات نیافت؟ آیا این دو آیه با هم تناقض دارند؟!
15508 تفسیر 1392/11/16داستان حضرت لوط(ع) در سورههای متعددی از قرآن کریم[1] بیان شده است. طبق برخی از آیات قرآن، در جریان نزول عذاب بر قوم لوط(ع)، تمامی قوم او و یک تن از اعضای خانواده وی که از او به «عجوز» تعبیر شده است، به هلاکت ...
-
در روایات راه رفتن مردان پشت سر زنان نامحرم نکوهش شده است. آیا رعایت چنین توصیه ای امروزه امکان پذیر است؟
16909 برخی احکام 1392/08/12در روایتی نقل شده است؛ حضرت داود نبی(ع) به فرزندش فرمود: «إمْشِ خَلْفَ الْأَسَدِ وَ الْأُسُودِ وَ لَا تَمْشِ خَلْفَ المَرْأَة»؛[1] پشت سر شیر و شیران حرکت کن، ولى پشت سر زن حرکت مکن. این روایت از جهت سند ضعیف است؛ چون نامی از ...
-
شأن نزول و پیام مهم آیات ۴۴و ۴۵ سوره قمر چیست؟
12666 تفسیر 1392/02/10برای روشن موضوع مورد پرسش، به عنوان مقدمه باید گفت: 1. برای آیات مورد پرسش(44 و 45 سوره قمر) به خصوصه شأن نزولی ذکر نشده است. اما سوره قمر که آیات مورد پرسش در آن قرار گرفته، از سورههای مکی است و در مکه نازل شده است. ...
-
آیا اهلسنت معتقدند که پیامبر اسلام(ص)، ابوبکر و عمر را به جانشینی خود انتخاب کرد، و یا این تصمیمی بود که بعد از رحلتشان گرفته و اجرا شد؟
3900 حدیث 1400/09/24آنچه در گسترهی وسیع روایات و گزارشهای تاریخی مؤلفان اهلسنت مشاهده میشود، بیشتر ناظر به آن است که خلفای سهگانه، به طور مستقیم از سوی رسول خدا(ص) انتخاب نشدند، بلکه با روشهای گوناگونی به این مقام رسیدند. با این وجود، اندک گزارشهایی حاکی از آن است ...
-
منظور از این که خداوند فرموده است: رزق و روزی شما و هرآنچه وعده دارید در آسمان است، چیست؟
23600 تفسیر 1391/04/27در آیۀ مورد بحث به یکی از نشانه هاى عظمت پروردگار و قدرت او بر معاد، اشاره شده است که مى فرماید: «روزى شما در آسمان است، و آنچه به شما وعده داده مى شود».[1] گرچه در برخی ...
-
اگر پولی را به عنوان قرض الحسنه به کسی بدهیم بهتر است یا صدقه؟
45942 انفاق و قرض الحسنه 1390/01/23قرض الحسنه و صدقه هردو از سنت های اسلامی هستند که در آموزه های دینی فراوان به آنها توصیه شده است. در این مقال فرصت پرداختن به اهمیت و جایگاه و آثار و برکات آنها به صورت مبسوط نیست، لاجرم در این جا به اختصار به برخی از ویژگی ...
-
اولین زنانی که به اسلام ایمان آوردند چه کسانی بودند؟
6651 تاريخ بزرگان 1401/12/02اولین زنی که به پیامبر اسلام(ص) ایمان آورد، حضرت خدیجه(س) امّالمؤمنین و اولین همسر حضرتشان بود. نام برخی از دیگر زنانی که در ابتدای ظهور اسلام به پیامبر(ص) ایمان آورده بودند عبارت است از:سمیه؛ مادر عمار یاسر،[i]فاطمه بنت خطاب؛ همسر زید بن سعید،
-
معنای «تَوَشُّح» که در روایات مربوط به نماز آمده، چیست؟
8006 درایه الحدیث 1392/10/30«تَوَشُّح» در لغت از ماده «وشح»؛ به معنای آویختن حمایل (آنچه به شانه و پهلو آویزند[1]) و جامه به دوش افکندن است.[2] اما با توجه به اینکه روایات مربوط به توشّح، یک بحث شرعی و فقهی را پیش میکشند، لغتدانان ...
-
آیا کسی از ذریه رسول الله به منصب خلیفه (به معنی آمیر المؤمنین) رسیده است؟ چرا؟
10371 تاريخ بزرگان 1389/05/14به جز امام حسن مجتبی (ع) که مدت بسیار اندک از خلافت برخوردار شد، هیچ یک از امامان معصوم (ع) از ذریه پیامبر عهده دار خلافت نشدند. علت این کار فریب کاری ها و ظلم ستم حاکمان جور از یک سو و مرعوب شدن مردم و مسلمانان سست ایمان ...
-
حکم کسانی که بدگمان هستند و به افراد بیگناه تهمت میزنند چیست؟
26673 غیبت، توهین و تجسس 1393/01/30۱. اگرچه لازم است انسان نهایت تلاش خود را انجام دهد تا در معرض بدگمانی و سوء ظن دیگران قرار نگیرد. با این وجود، ممکن است که یک فرد به دلیل موقعیت اجتماعی، مالی یا شغلی خاصی که دارد، هر چند که انسان پاکی باشد، مورد بدگمانی یا ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
884194 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
753042 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
731020 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
643450 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
643237 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
639131 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
576894 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
576559 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
558851 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
558736 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- امام ، امامت