اصطلاحات و مدخل ها
-
اسباب و مسببات
6007 اصطلاحات فلسفی
«اسباب و مسبّبات» اصطلاحی فلسفی و اصولی است؛ بدین معنا که در نظام هستی، هر سببی از مسبّب خود پیروی میکند؛ مانند قانون ریاضی که مثلاً نتیجه دو ضرب در دو، به طور اتوماتیک و خودکار میشود چهار، و این
-
استحاضه
1940 اصطلاحات فقهی - اصولی
خونی که از رحم بانوان خارج میشود از دیدگاه فقهی به سه گروه «حیض»، «نفاس» و «استحاضه» تقسیم میشود و «خون استحاضه» به هر خونی گفته میشود که از رحِم زن خارج شده و خون زخم و جراحت نبوده و نیز خون حی
-
استحباب ، مستحب
4459 سرفصلهای قرآنی
استحباب در لغت به معنای دوست داشتن و برتریدادن یک چیز بر چیز دیگر است و در قرآن کریم نیز به همین معنا آمده است؛ اما در فقه، به عنوان یکی
-
استخاره
3454 روایات و ادعیه
استخاره عبارت است از درخواست خیر از خداوند. به عبارت روشنتر، استخاره یعنی آنکه انسان در هر كارى که تصمیم به انجام آن را دارد، از خداوند طلب خير کند و بخواهد كه خدا خوبى دنیا و استدراج، املاء، امهال (مهلتدادن)
7464 سرفصلهای قرآنی«استدراج»، عبارت از آن است كه شخص به تدريج و مرحله به مرحله گرفتار شود، بدون آنکه خودش متوجه این انحطاط شود. يكى از سنتهاى الهى در مقابلهی با بدكاران استدراج است. بدين معنا كه آن
- استصحاب
3385 اصطلاحات فقهی - اصولییکی از مباحث مهم اصول فقه، اصول عملیه است و اصل «استصحاب» در میان این اصول از جایگاه ویژهای برخوردار است.
«استصحاب» از ماده «صحب» در لغت به معنای همراه داشتن است. حکم به ا
- استغاثه
1947 سرفصلهای قرآنیواژه «اِستغاثه» مصدر باب استفعال از ريشه «غ،و،ث» به معناى طلب یار و فريادرس و استمداد در حال شدّت و محنت، و كمکخواهى از خدا و نیز بندگان او ، هنگام بلا و رنج و گرفتارى است.
همچنین «اس
- استغفار
12705 سرفصلهای قرآنی«استغفار» از ریشه «غفر» در لغت به معنای «پوشش»، «محو» و «پاک» کردن است، اما در اصطلاح معارف دینی به معنای درخواست زبانی یا عملی آمرزش و تقاضای پاک کردن گناهان از پیشگاه خداوند میباشد که در نهایت
- استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
3150 اصطلاحات منطقی«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
- اسحاق بن مالک (اشتر)
1820 شخصیتهاتنها در برخی منابع متأخر ادعا شده که مالک اشتر فرزندی به نام اسحاق داشت که در میان
- اسراف ، تبذیر
6996 سرفصلهای قرآنیاسلام دینی است که برای تمام زوایای زندگی بشر برنامه دارد و تعادل در همهی امور را به پیروان خود توصیه مینماید. از طرفی استفاده و بهرهی مشروع از نعمتهاى الاهى و زیباییهاى زندگى را جایز دانسته،
- اسطوره ، اساطیر
2267 سرفصلهای قرآنیواژهی«اساطير» در لغت به معناى سخنان باطل و احاديث خرافى، و مفرد آن «اسطوره» است. اسطوره امّا در اصطلاح، به افسانههاى بدون حقيقت كه از گذشتگان نقل و در كتابها ثبت و ضبط شده است، گفته میشود. به
- اسفار اربعه (سفرهای چهارگانه)
2400 اصطلاحات عرفانیعارفان سفر معنوی را دارای چهار مرحله میدانند؛ این مراحل به «اسفار اربعه» معروف است؛ سفر اول: سفر از خلق به سوی حق است؛ به این معنا که اسلام ، مسلم ، مسلمان
17240 سرفصلهای قرآنیاسلام در قرآن کریم و دیگر منابع دینی به معنای پذیرفتن و گردننهادن در برابر حق و حقیقت است که در مقابل « اسم اعظم
4585 اصطلاحات عرفانی«اسم اعظم» بزرگترین نام خدای متعال است. در اینکه حقیقت «اسم اعظم»، چیست؟ برخی آنرا از جنس حروف و الفاظ دانسته، اما بسیاری از اندیشمندان دینی معتقدند که علم به «اسم اعظم» تنها به معنای دانستن و
- اشاعره
2828 فرقهها، مذهبها، گروههابه پیروان مکتب فکری ابوالحسن اشعری «اشاعره» گفته میشود. در اواخر قرن چهارم هجری ابوالحسن اشعری به دلایلی؛ از جمله ناتوانی معتزله از پاسخ
- اصحاب الفیل ، عام الفیل
2480 سرفصلهای قرآنیچند دهه قبل از ظهور اسلام و به نقل مشهور در سال تولد پیامبر اسلام(ص)، شخصی به نام ابرهه که سپاهیان او فیلسوار بودند، به قصد تخریب
- اصحاب أخدود
2703 سرفصلهای قرآنی«اخدود» به معناى گودال بزرگ يا «خندق» است. در قرآن کریم به «اصحاب اخدود» اشاره شده که مفسران در ارتباط با آن معتقدند که کافران شکنجهگر، خندقهاى بزرگی مملو از آتش ایجاد میکردند تا مؤمنان را در آن
- اصحاب شمال
5814 سرفصلهای قرآنی«اصحاب شمال» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان زشت بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست چپشان داده میشود.«
در قرآن کریم و دیگر منابع اسلامی، ویژگیها و مجازات
- اصحاب صفّه
- اصحاب یمین
7276 سرفصلهای قرآنی«اصحاب يمين» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان نیک بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست راستشان داده میشود.
از این افراد با عنوان «أصحاب المیمنة» نیز یاد شده و
- اصل تیغ اوکام
2200 اصطلاحات فلسفیاصل «تیغ اوکام»، اصلی منسوب به «ویلیام اوکام»، منطقدان و فیلسوف انگلیسی است. اوکام در قرن ۱۴ میلادی، اصلی را مطرح کرد که به نام «تیغ اوکام»، «اُستُرهٔ اوکام»، «اصل امساک»، یا «اصل اختصار تبیین» شن
- اصول فقه
1656 اصطلاحات فقهی - اصولیاصول فقه، دانشی است که در آن از قواعدی بحث میشود که نتیجهی آن قواعد در استنباط حکم شرعی مورد استفادهی فقیه قرار میگیرد.
پیشین
- اطاعت
12892 سرفصلهای قرآنیدر فرهنگ قرآنی اطاعت به معنای پيروىنمودن از اوامر و نواهى خداوند است.
اطاعت ظاهری گاه حتی بدون قصد قربت نیز امکانپذیر است، اما مراد از «امتثال» که در اصول ف
- اطلاعات ، جاسوسی
1770 سرفصلهای قرآنی«جاسوس»، از مادهی «جسّ»، در لغت به معنای تفتیش و باخبر شدن و اطلاع پیدا کردن پنهانی از باطن اشیاء و کارهای مردم، همراه با دقت و ظرافت خاص است. و غالباً نیز در شر و بدی استعمال میشود؛ به همین دلیل
- اطوار دل
2049 اصطلاحات عرفانیرجوع کنید: «اطوار سبعه».
- اطوار سبعه
3292 اصطلاحات عرفانی«اطوار» جمع «طَوْر» به معنای حالت و کیفیت است که در اصطلاح عرفانی به جلوهها و مظاهر دل گفته میشود و از این رو به «اطوار دل» نیز مشهور است.
این اصطلاح برگرفته از آیه 14 سوره نوح است.
- اعتکاف
4039 اصطلاحات فقهی - اصولی«اعتکاف» در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که میتواند در مسیری مثبت و یا منفی مورد استفاده قرار گیرد. در شرع مقدس اسلام، اعتکاف به معنای اقامت در مکانی مقدس به م
- اعجاز ، معجزه
37024 سرفصلهای قرآنیبیشتر آنچه خداوند در اختیار بشر قرار داده، حاوی نوعی اعجاز بوده و آنان توانایی آوردن مشابه آن را ندارند و از این رو به عنوان نمونه پروردگار در سوره روم، مواردی چون ازدواج، اعجاز قرآن
1474 سرفصلهای قرآنیقرآن کریم کتابی است که از طرف خداوند و برای هدایت مردم بر حضرت محمد(ص) نازل شده است.
این کتاب
- اعیان ثابته
2638 اصطلاحات عرفانی«اعیان ثابته» همان صور ماهیات و کثرات تفصیلی است که در «تعیّن ثانی»، معلوم حق قرار میگیرند. به بیان دیگر؛ صور علمی حق در «تعیّن ثانی» را که به نحو معلومات تفصیلی بوده و در واقع چیزی جز همان ماهیا
- افعال قلوب
2483 ادبیاتاز نواسخ مبتدا و خبر -که سبب تغییر معنایی و اعرابی آنها میشوند-، افعال قلوباند. دلیل نامگذاری این افعال به «افعال قلوب» آن است که معنایشان وابسته به قلب (تغییر) است؛ یعنی این اف
- افعال مقاربه
2301 ادبیاتدر ادبیات عرب به افعال «کَادَ- کَربَ- أَوشَکَ- عَسَى- حَرَى- اخْلَوْلَقَ- أنْشَأَ- طَفِقَ- عَلِقَ- أَخَذَ- هَبَّ- بَدَأ- ابْتَدَأ- جَعَل- قَامَ– انْبَرَى» افعال مقاربه که به معنای
- افعال ناقصه
3306 ادبیات«فعل ناقص» به فعلی گفته میشود که به تنهایی دلالتش تامّ نبوده و نیازمند جزء دیگری است که دلالت آنرا تمام نموده و به آن معنا ببخشد. به عبارت دیگر، «فعل ناقص» را میتوان فعلی دانست
- افق اعلی
1576 سرفصلهای قرآنی«افق اعلى» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره نجم آمده، و بر اساس برخی تفاسیر، منظور از آن، افق مشرق است.
میگويند: جبرئيل هميشه به صورت انسان بر پیامبر(ص) نازل میشد، حضرت از او خوا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
حرف جر «واو» به چه معنا است و چه کاربردی دارد؟
956 صرف و نحو 1403/10/19«حروف جاره» یا «حروف جر» حرفهایی هستند که تنها بر سر اسمها در میآیند، و اگر بر سر اسمى درآیند، آنرا مجرور میکنند.حروف جر بنابر نظر مشهور، هفده حرفاند که یکی از آنها حرف «واو» است.حرف واو، غیر از حرف جر، کاربردهای دیگری مانند، عطف، استیناف، حال و ... دارد؛ ...
-
چگونه میتوان رسول خدا(ص) را در خواب دید؟
78120 خواب 1386/02/04در مفاتیح الجنان اذکار و اعمالی برای دیدن اولیای الهی در خواب بیان شده است، اما باید توجه داشت که اینراهها به تنهایی کافی برای موفقیت در دیدن خواب اشخاص مورد نظر نیست؛ یعنی اینگونه نیست که تا هر کس به آنها عمل کرد، به طور حتم پیامبر ...
-
فرق اصطلاح «تصور و تصدیق» با «مبادی تصوریه و تصدیقیه» چیست؟
30211 کلیات 1393/11/08اصطلاح «تصور و تصدیق» و اصطلاح «مبادی تصوری و تصدیقی»، هر دو از اصطلاحات منطقیاند، ولی با این تفاوت که اصطلاح «تصور و تصدیق» در نظر اهل منطق مربوط به انواع علوم است؛ یعنی علم به معنای مصدری،[1] دانستن و حصول صورتی ...
-
آیا بر مرجع تقلید پاسخ به استفتائات واجب است؟
6789 امر به معروف و نهی از منکر 1393/06/17ارشاد جاهل و بیان مسائل بر مرجع تقلید تکلیف و واجب است، مگر اینکه شخصی که از وی سؤال شده، معذور از جواب باشد.[1] [1]. فاضل لنکرانى، محمد، جامع المسائل، ج2، ص ...
-
قرآن در آیاتی شرک را گناهی نابخشودنی عنوان کرده است، آیا ابراهیم(ع) با پرستش ماه و خورشید و ستاره به عنوان خدایش دچار شرک نشد؟!
12805 تفسیر 1393/04/111. بر اساس اعتقاد شیعیان، این گفتار حضرت ابراهیم(ع) نشانگر اعتقاد واقعی ایشان نبوده، بلکه برای بیدار کردن وجدانهای خفته مشرکان بوده است. چنانکه در روایتی منقول از امام رضا(ع) در جواب مأمون به همین مطلب به شرح زیر تصریح شده است: «مأمون از امام رضا(ع) پرسید، یا ...
-
معنای لغوی و اصطلاحی سه واژه وصی، وحی و رسول چیست؟
32674 پیمان پروردگار با مردم 1387/12/071. وصی در لغت به معنای: اندرز دهنده، وصیت کننده، سفارش کننده و ... آمده است. و در اصطلاح فقه؛ کسی که موافق سفارش و وصیت کسی پس از مرگ وی در امور و اموال وی دخالت و تصرف کند.[1]به بیان دیگر، وصی ...
-
مراد از اسم مکنون و مستأثر خداوند چیست؟
35836 عرفان و اخلاق 1388/02/27از احادیث و دعاهای صادر شدهی از اهلبیت(ع) استفاده میشود که خدای متعال اسمهایی دارد که آنها را برای خویش برگزیده است و هیچکس از آنها آگاه نیست. این اسماء به «اسماء مستأثره» معروف شدهاند. از روایات استفاده میشود که اسماء مستأثره از مراتب غیبی اسم اعظم هستند ...
-
چرا در اسلام مادامی که زن از همسرش اطاعت کند، قابل تمجید و ستایش است؟
37486 Practical 1386/12/25قوام، تحکیم و استمرار زندگی زناشویی به محبت، دوستی، تفاهم، احترام متقابل و به رسمیت شناختن و رعایت حقوق یکدیگر است. دین اسلام برای آنکه محیط و اجتماع کوچکِ خانواده قوام پیدا کند و تداوم یابد، برای هر یک از زن و شوهر حقوقی در نظر گرفته و در مقابل ...
-
در فیلمهای تولیدشده در برخی کشورهای اسلامی بازیگرانی را مشاهده میکنیم که هیچ توجهی به حجاب و روابط زن و مرد ندارند. آیا ممکن است آنان پیرو فرقهای اسلامی باشند که معتقد به حجاب نیست؟!
6357 حجاب 1396/05/05حجاب به معناى پوشاندن بدن زن در برابر نامحرم، از احکام ضرورى دین اسلام به شمار آمده و آیات متعددی از قرآن کریم - از جمله آیاتی از سوره احزاب و نور - درباره آن نازل شده است. پوشش زن در اسلام این است که وی در معاشرت ...
-
اگر شخصی فرزند خردسال خود را بزند، به نحوی که تا چند دقیقه جای آن سرخ شود، آیا واجب است دیه دهد؟ اگر جای آن سرخی پایدار یا کبود شود چطور؟ و آن را به چه کسی باید داد؟
19503 Laws and Jurisprudence 1390/04/08دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):ج1و2) در فرض سؤال دیه واجب است و دیه آن باید به ولیّ داده شود و اگر ضارب خود ولی است دیه را باید برای کودک نگه داری کند.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):1ـ ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
894075 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
802384 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
769367 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
689382 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
663179 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650924 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
606438 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
589387 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
581211 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
566354 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
- استصحاب