جستجوی پیشرفته

اصطلاحات و مدخل ها (گروه اصطلاح:سرفصل‌های قرآنی)

  • آخر الزمان
    7466 سرفصل‌های قرآنی

    در نگاه دین اسلام، آخر الزمان به دوره پایانی دنیا و مرتبط با بعثت پیامبر(ص) و ظهور منجی موعود گفته می‌شود.

    در مورد تاریخ این دوران نظریات مختلفی مطرح می‌شود، ولی به طور کلی می‌توان آن‌ را ب

  • آل ابراهیم
    2717 سرفصل‌های قرآنی

    واژه «آل ابراهيم» در قرآن کریم دو بار و در آیات 54 سوره نساء و 33 آل عمران آمده است.

    مفسّران قرآن، در مورد مصادیق آل ابراهيم چند احتمال را مطرح كرده‌اند:

    1. منظور از آل ابراهیم،
  • آل یعقوب
    2424 سرفصل‌های قرآنی

    رجوع کنید: «بنی اسرائیل».

  • اسراف ، تبذیر
    6436 سرفصل‌های قرآنی

    اسلام دینی است که برای تمام زوایای زندگی بشر برنامه دارد و تعادل در همه‌ی امور را به پیروان خود توصیه می‌نماید. از طرفی استفاده و بهره‌ی‏ مشروع از نعمت‌هاى الاهى و زیبایی‌هاى زندگى را جایز دانسته،

  • اولو العزم
    2392 سرفصل‌های قرآنی

    قرآن کریم از این واژۀ در آیۀ 35 سورۀ احقاف استفاده کرده است. عزم  معانی مختلفی دارد که یکی از آنها حکم و شریعت است و اگر عزم را در اول

  • أمهات المؤمنین (أزواج النبي، أم المؤمنین، همسران پیامبر)
    7768 سرفصل‌های قرآنی

    «ام المؤمنین»؛ یعنی مادر مؤمنان. این اصطلاح اوّلین بار در زمان پیامبر اسلام(ص) با نازل شدن آیۀ ششم سورۀ احزاب دربارۀ همسران آن‌حضرت رایج شده است، زیرا  آن آیه، همسرا

  • بخل (بخیل، خسیس، خسّت)
    6292 سرفصل‌های قرآنی

    بخل یکی از ویژگی‌های منفی و رذایل اخلاقی است که در قرآن کریم و دیگر متون دینی بسیار مورد نکوهش قرار گرفته شده و به فردی که دارای این ویژگی باشد، «بخیل» گفته می‌شود. بخل نگهداری چیزی است در جایی كه

  • تکبر(کبر، استکبار، خود بزرگ‌بینی، فخرفروشی)
    14510 سرفصل‌های قرآنی

    تنها خداست که بزرگتر از آن است که توصیف شود و هر که خود را بزرگ بپندارد، گویا خود را در میدان مبارزه با خدا قرار داده داست. «تکبر» از ریشه «کبر» به معنای خود بزرگ‌بینی، و داشتن روحیه استکبار، یكی ا

  • حزن و اندوه(غم و غصه)
    11404 سرفصل‌های قرآنی

    «حزن»، جمع آن «احزان»؛ در زبان فارسی به معنای «اندوه»، «غم» بوده، و در مقابل «شادی» قرار می‌گیرد.

    غم و اندوه، حالتی است که ناگزیر در همۀ انسان‌ها وجود دارد و هر انسانی در طول زندگانی خود با

  • خشوع
    5422 سرفصل‌های قرآنی

    واژگان «خضوع» و «خشوع» هر دو در معانى تذلل، انكسار، سرشکستگی، آرامى، آسودگى، تواضع با اعضا و ترس در دل مورد استفاده قرار می‌گیرند و از این رو می‌توان این دو واژه را تا حد زیادی مترادف با یکدیگر ارز

  • خضوع
    3458 سرفصل‌های قرآنی

    واژگان «خضوع» و «خشوع» هر دو در معانى تذلل، انكسار، سرشکستگی، آرامى، آسودگى، تواضع با اعضا و ترس در دل مورد استفاده قرار می‌گیرند و از این رو می‌توان این دو واژه را تا حد زیادی مترادف با یکدیگر ارز

  • خلود (ابدیت، جاودانگی)
    16144 سرفصل‌های قرآنی

    واژه «خلود» از ریشه «خلد» در لغت به معناى دور شدن و خودداری از قرار گرفتن در موقعیتی است که چيزها را در معرض فساد قرار می‌دهد که نتیجه‌اش باقى‌ماندن بر ویژگی اولیه و تازگی خواهد بود. عرب هر چيزى را

  • خوف(ترس، وحشت، رعب)
    23719 سرفصل‌های قرآنی

    خوف به معنای ناراحتی قلب و ترس و وحشت از رخدادی ناپسند است که ممکن است در آینده رخ دهد: «تألم القلب و احتراقه بسبب توقع المکروه فی الاستقبال مشکوک الوقوع».

    خوف و هراس دو گونه است: خوف و هرا

  • ریا(خودنمایی)
    3917 سرفصل‌های قرآنی

    «ریا» عبارت است از این‌که انسان بخواهد با نشان دادن اعمال و کارهای نیک خود به دیگران در پیش آنان اعتبار و منزلت کسب کند. و اگر عبادتی انجام می‌دهد، یا اقدام به کار خیر و عمل صالحی می‌کند، هدفش آن ا

  • زهد
    3895 سرفصل‌های قرآنی

    زهدورزیدن نسبت به یک چیز یعنی بی‌تمایل بودن به آن و از این ریشه تنها یکبار در قرآن کریم و آن هم در مورد فروش یوسف(ع) توسط برادرانش با قیمتی اندک می‌باشد که خدا فرموده: «وکانوا فیه من الزاهدین».

  • سحر، جادو و شعبده‌بازی
    5969 سرفصل‌های قرآنی

     «جادو» در لغت به معنای «افسون»، «سحر»، و «شعبده» است و جادوگر؛ یعنی «ساحر» و «افسونگر». در قرآن، روایات و منابع فقهی از جادوگری با نام «سحر» یاد می‌شود. 

    سحر و جادوگرى با نوشتن، سخن گفتن،

  • شرک
    22494 سرفصل‌های قرآنی

     «شرک»، در لغت به معنای نصیب قرار دادن، و درهم آمیخته شدن دو چیز با یکدیگر است. و در اصطلاح قرآن، مراد از شرک، مثل و مانند و شریک قراردادن برای خداوند متعال است و به فردی که چنین ا

  • صدق (صداقت، راستی، راستگویی).
    19967 سرفصل‌های قرآنی

    صداقت و راست‌گویی از بزرگ‌ترین فضایل اخلاقی است که هم منطبق با فطرت پاک انسان‌ها بوده و هم در آموزه‌های دینی جایگاه ویژه‌ای دارد. قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید: «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خ

  • طمع ، حرص(آزمندی)
    6791 سرفصل‌های قرآنی

    از خصلت‌های ناپسندی که در برخی از افراد وجود دارد، طمع است. طمع؛ در لغت به معنای تمايل نفس به چيزى از روى آزمندى و آرزوى شديد است. و در اصطلاح علم اخلاق؛ طمع عبارت است از: توقّع و چشم‌داشت در اموال

  • عجب(خودپسندی، خودبینی)
    6875 سرفصل‌های قرآنی

    «عُجْب» به معنای منیّت، خود بزرگ‌بینی و  نوعی کمال را در خود مشاهده کردن می‌باشد، چه این‌که این صفت کمال در او باشد، یا نباشد، و چه این‌که آن صفت در حقیقت کمال باشد، یا نباشد.

    فرق عُجب با ت

  • عذاب ، شکنجه ، مجازات ، کیفر
    42227 سرفصل‌های قرآنی

    «عذاب» واژه‌ای است که در قرآن کریم به تعداد بسیار تکرار شده است.

    لغت‌شناسان «عذاب» را چنین معنا کرده‌اند: «العَذابُ: هو الإيجاع الشّديد»؛ عذاب، مجازات دردناک و شدید (شکنجه) را گویند. «العَذ

  • عفو (گذشت، بخشش)
    7972 سرفصل‌های قرآنی

    عفو و گذشت در فرهنگ دینی، گاه در ارتباط با تعامل افراد جامعه با یکدیگر بوده که گذشت مردم از اشتباهات دیگران از اساسی‌ترین اصول دین اسلام، و از اوصاف پسندیده در حوزه اخلاق اسلامی می‌باشد. و گاه این

  • عهد و میثاق (پیمان)
    13061 سرفصل‌های قرآنی

    در آموزه‌های دینی، عهد و پیمان از چند دیدگاه می‌تواند قابل بررسی باشد:

    1 . پیمان انسان با خداوند: «در ميان مؤمنان مردانى هستند كه بر سر عهدى كه با خدا بسته‌‏اند ايستاده‌‏اند. بعضى از آنها ب

  • فتنه
    11345 سرفصل‌های قرآنی

    واژه «فتنه» و مشتقات آن در قرآن کریم، در آیات مختلف آمده، و در معانى مختلفى - که ممکن است برخی از آنها تا حدودی مشابه باشند - به كار رفته است؛ مانند:

    1. به معناى آزمايش و فرعون و فرعونیان (آل فرعون)
      33798 سرفصل‌های قرآنی

      ابتدا باید گفت که «فرعون» اسم پادشاهی از پادشاهان مصر نبوده، بلكه لقبى مانند «خديو» بود كه مصری‌ها به ‌طور كلى پادشاهان خود را با آن لقب می‌خواندند، ‌چنان‌كه روميان پادشاهان خود را «قيصر» و ايرانيا

    2. قارون
      3351 سرفصل‌های قرآنی

      «قارون بن یصهر بن قاهت»، از بنی ‌اسرائیل و از نزدیکان حضرت موسی (پسر عمو، یا پسر خاله ایشان) بود.

      به نظر می‌رسد قارون ابتدا نزد فرعون مقام ویژه‌ای داشت؛ و بر اساس گزارشی عامل و کارگزار فرعو

    3. قلم
      1859 سرفصل‌های قرآنی

      قلم وسیله‌ای است که با استفاده از آن، دانش از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.

      در قرآن کریم نیز سوره‌ای به نام «سوره قلم» وجود دارد که سوره شصت و هشتم قرآن به شمار آمده و دارای 52 آیه می‌باشد

    4. کذب و تکذیب (دروغ و دروغ پنداری)
      34278 سرفصل‌های قرآنی

      «كذب» و «دروغ» به معناى گفتار و یا رفتاری است که مطلب خلاف واقعی را به دیگران منتقل کند.

      و «تكذيب» به معنای دروغ پنداشتن سخن دیگران است که در مواردی خود نیز نوعی دروغ‌گویی است، زمانی که شخص

    5. مجوس(زرتشتیان)
      3971 سرفصل‌های قرآنی

      پیش از پادشاهی مادها و قبل از ظهور «زرتشت» – که شواهدی نشانگر پیامبر بودن ایشان وجود دارد - بومیان غیر آریایی ایران، دینی داشتند که «آیین مغان» نامیده می‌شد. کلمۀ «م

    6. نبوّت ، رسالت ، پیامبری ، انبیا ، پیامبران
      40496 سرفصل‌های قرآنی

      نبوت از مهم‌ترین اصول اعتقادی ادیان الهی است که بر اساس آن، افرادی از جانب خدا برای هدایت بشر و توجه او به مبدأ و معاد مبعوث می‌شوند. نبوت یعنی اتصال مرموز و ناشناخته با ریشه وجود و سپس مأموریت برا

    7. نجم ، علم نجوم ، ستاره ، ستاره‌شناسی
      6588 سرفصل‌های قرآنی

      در زمان‌های گذشته، دانش ستاره‌شناسی کمتر در ارتباط با پژوهش پیرامون ستارگان بوده و علم نجوم را بیشتر در پیش‌گویی‌ها و فال‌زدن‌ها با استفاده از حرکت ستارگان مورد استفاده قرار می‌دادند. منجمان گاه مد

    8. نسیان (فراموشی)
      10377 سرفصل‌های قرآنی

      «نسیان» در لغت به معنای فراموشی است که گاه انسان به سبب غفلت، دچار آن شده، و گاه به صورت عمدی تلاش می‌کند آنچه در حافظه دارد را پاک کرده و به عبارتی خود را به فراموشی بزند.

      برخی از اهل لغت،

    9. نفاق (منافق، منافقون)
      17290 سرفصل‌های قرآنی

      واژه «منافق» از ریشه «نفق» به معنای خروج است و نیز «نِفاق»، مصدر است به معنای منافق بودن.

      در اصطلاح دینی «نفاق» را اینگونه معنا کرده‌اند: «نفاق، آشکار کردن ایمان با زبان و پنهان‌کردن کفر در

    10. یأس(ناامیدی، قنوط،‌خیبة)
      10704 سرفصل‌های قرآنی

      «یأس» در لغت عرب، به معنای «قُنوط»، و قنوط؛ به معنای ناامید شدن و ناامیدی است.

      این واژه در قرآن کریم از ریشه «خیبة» در آیه شریفه «وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها» آمده، و تقریباً به همین معناست.

    11. یقین (قطع)
      9451 سرفصل‌های قرآنی

      «یقین» در لغت، به معنای شک نداشتن در یک امر و محقّق بودن آن است.

      در منطق و فلسفه؛ یقین دارای دو معنا است: یکی «یقین به معنای اعم» که عبارت است از: «قطع به چیزی» (که گاه ممکن است منطبق با وا

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها